مدت زیادی است که موضوع کمرنگ کردن تا حذف نقش دلار و یورو از معاملات تجاری کشورها بر سر زبان ها افتاده است. برنامه ای که بالاخره با تسویه حساب چین به یوان در معامله گاز طبیعی مایع از طریق بورس نفت و گاز شانگهای در بین دو کشور چین و فرانسه آغاز شد و حالا باید منتظر ماند تا دومین کشور هم به این میدان وارد شود.

حذف دلار به معنای حذف تحریم

هدفی که از سوی کشورهایی همچون برزیل، هند، چین، ایران و غیره همواره دنبال می شود و کارشناسان ایرانی هم بارها در خصوص مزایا و مشکلات احتمالی این اقدامات زبان به سخن گشوده اند. در این بین این سوال مطرح می شود که چرا برخی از کشورها به دنبال حذف دلار از معاملات تجاری خود هستند؟

برای پاسخ به این مهم می دانیم که رواج دلار یعنی واحد پول آمریکایی در معاملات تجاری در سطح بین الملل اهمیت دارد؛ چرا که ایالت متحده همواره دلار را به عنوان یک اسلحه در مقابل مخالفان خود استفاده می کند و تحریم های خصمانه ای که علیه کشورها اعمال می شود هم گواه این ماجرا است.

آمریکا به دنبال حفظ دلار در معاملات تجاری بین المللی برای جبران بدهکاری خود و فشار سیاسی بر کشورها است

 

از طرفی آمریکا به عنوان بزرگترین بدهکار جهانی شناخته می شود و هرچقدر تعداد کشورهایی که از طریق ارز این کشور به معاملات تجاری خود ادامه دهند بار ورشکستگی این کشور بر دوش آن ها میفتد. همچنین به همین نسبت هم هرچقدر از تعداد کشورهایی که با این ارز به معاملات خود ادامه می دهند کاسته شود فشار بدهی آمریکا بر آن کشورها تشدید می شود.

اما برای ایران این نکته حائز اهمیت است که با کمرنگ شدن نقش دلار از معاملات کشور، نقش تحریم های آمریکایی هم کمتر می شود و به اعتقاد برخی از کارشناسان با افزایش تعداد کشورهایی که با واحد پولی خود دست به معامله می زنند از تحریم های ایران کاسته می شود.

اقتصادهای برتر جهان به دنبال حذف دلار

در رابطه با تاثیر حذف دلار از چرخه معاملات کشور آرمان خالقی عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت به بازار گفت: اینکه حذف دلار از چرخه معاملات ایران چه تاثیری بر اقتصاد و فعالیت صنایع دارد به تراز تجاری کشور بر می گردد.

وی با اشاره به اینکه همواره برای معاملات تجاری از ارزهای رایجی همچون دلار و یورو استفاده می شود اضافه کرد: نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا هم بیشتر از این دو ارز استفاده می شود. بر این اساس مدتی است که شنیده می شود چین نیز با واحد پول ملی خود یعنی یوان به دنبال این است که برای خود جایگاهی در بین ارزهای رایج معاملات تجاری بین المللی بیابد.

فقط چینی ها نیستند که به دنبال تغییر ارزهای رایج برای معاملات در سطح بین المللی هستند

خالقی با اشاره به اینکه فقط چینی ها نیستند که به دنبال تغییر ارزهای رایج برای معاملات در سطح بین المللی هستند ادامه داد: روسیه هم به ویژه بعد از تحریم به دنبال ترویج واحد پول ملی خود یعنی روبل در معاملات تجاری است. البته مشخص است که تجار ایرانی نمی توانند روبل روسیه را دریافت کنند و برای مثال با آن در آفریقا دست به معامله بزنند.

عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: قاعدتا آن پول می تواند وجود داشته باشد اما در بحث تراز تجاری که با آن داریم باید بگوییم چندان برای کشور مثمر ثمر نیست و فقط درآمدی است که یک تاجر به دست آورده است. بنابراین شاید با این شیوه به نظر برسد که به ازای واحد پول ملی هر کشور به دوران باستان خواهیم رفت که روند معاملات داد و ستدی بوده است.

بازگشت به دوران باستان یا بهره مندی از ظرفیت دوسویه کشورها

خالقی با اشاره به اینکه معامله با واحد پول ملی کشورها فقط در معامله دیگر با همان کشورها قابل استفاده است اظهار داشت: بنابراین این پول می ماند آنجا تا چقدر می خواهیم از روسیه خرید کنیم عوض دلار، از روبل خودش می دهیم. یا اگر با عراق کار می کنیم باید بدانیم که از عراق چه وارداتی داریم؟ آیا می توان به عراق کالا بدهیم تا آن را بدهد؟ در مقابل باید ببینیم برای کشور خودمان چی می توانیم بیاوریم که آن دینار را خرج کنیم.

وی اضافه کرد: بنابراین این نکات را باید بدانیم و ممکن است که تبادل قاچاق مان با کشور عراق زیاد باشد اما قرار نیست که در مبادلات رسمی آن پول را ببریم و مبادلات رسمی و غیر رسمی را یکی کنیم. برای مثال فرض کنید به عنوان یک صادر کننده مواد غذای می خواهیم یخچال قاچاق بیاوریم و قاچاقچی بگوییم در عراق از صراف مشخصی پول را دریافت کند و قاچاقچی برود از آن جا دینار عراقی به بازرگان عراقی بدهد تا به اضای آن کالای قاچاق به کشور بیاورد.

معامله با واحد پولی کشورهای دیگر فقط در صورتی موفقیت آمیز است که بتوانیم نیازهای وارداتی کشور را هم از طریق همان واحد پولی برطرف کنیم

عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: بنابراین معامله با پول ملی کشورها کار سختی است و مدیریت این کار و ریسک بالای آن مشکلاتی دارد. اما اگر واقعا بده بستان رسمی داریم می توان از آن سقف استفاده کرد و این کار را راحت تر می کند؛ چون مبادلات پولی دردسر ساز است.

خالقی تاکید کرد: چون پول را سوئیفت نداریم که سوئیفت کنیم به بانک مقابل و یا ال سی باز کنیم و پول را اینجا حبس کنیم و وقتی تهاتر انجام شد آزاد کنیم و غیره، اما وقتی در مورد خریدهای نقدی این کار را انجام می دهیم فرقی ندارد اگر مبادلات مالی داشته باشیم و بانک این طرف و بانک کشور مقصد ارزهایشان را بدهند و اینجا دینار برای خرید کالا در آنجا آزاد و برعکس شود. بنابراین یک مقدار این کار بخشی از آن جواب می دهد و پاسخگوی همه کار ما است.

با این تفاسیر معامله با واحد پولی کشورهای دیگر فقط در صورتی موفقیت آمیز است که بتوانیم نیازهای وارداتی کشور را هم از طریق همان واحد پولی برطرف کنیم و به نحوی معاملات دو سویه و برد-برد برای کشورها باشد. در غیر این صورت معامله یک طرفه و بدون بررسی این مهم که آن کشور چه کالایی برای عرضه به ایران دارد فقط باعث انباشت مقادیر زیادی از نقدینگی کشوری دیگر در ایران بدون استفاده می شود.