باوجود هشدارهای قبلی در خصوص سطح پایین کیفیت آموزشی و وضعیت علمی مدارس کشور، نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ نشان داد وضعیت قبلی ادامه داشته است و ایران جزو ضعیف‌ترین‌ کشورها در منطقه است.

نتایج آزمون پرلز 2021 به تازگی در پایگاه جهانی منتشر شده است. در آزمون پرلز 2021، 57 کشور و 8 ایالت حضور داشتند.

آزمون تیمز روند آموزش ریاضیات و علوم و آزمون پرلز پیشرفت سواد خواندن را می‌سنجد؛ این دو آزمون از مهم‌ترین مطالعات تطبیقی در قلمروی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی IEA است که عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان حدود 60 کشور جهان را در دروس ریاضیات، علوم و سواد خواندن می‌سنجد. مطالعه تیمز (TIMSS) در فاصله هر 4 سال و مطالعه پرلز (PIRLS) در فاصله هر 5 سال یک بار تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش‌آموزان کشورهای شرکت‌کننده مشخص شود.

همچنین ایران یکی از معدود کشورهای آسیایی است که سنجش ملی ندارد و هیچ سامانه‌ای برای سنجش ملی وجود ندارد. در طول سال‌هایی که ایران در آزمون بین‌المللی پرلز شرکت کرده است وضعیت ایران همیشه از حد متوسط پایین‌تر بوده است و از هر سه دانش‌آموز ایرانی، یک نفر به کف یا حداقل یادگیری نمی‌رسد.

سوالات پرلز 2021 در سه بخش دشوار، متوسط و آسان طراحی شده بود.

400 هزار دانش‌آموز، 20 هزار معلم و 13 هزار مدرسه در آزمون پرلز 2021 شرکت کردند.

در آزمون پرلز 2021، معیار بین‌المللی پیشرفته (امتیاز 625)، معیار بین المللی بالا (امتیاز 550)، معیار بین المللی متوسط ​​(امتیاز 475)، معیار بین المللی پایین (امتیاز 400) مدنظر است.

از کشورهای همسایه ایران، ترکیه، آذربایجان، عربستان، امارات، بحرین، قزاقستان و قطر حضور داشتند؛ کشورهای سنگاپور با نمره 587، ایرلند577، هنگ‌کنگ 573 و روسیه 567 در صدر جدول قرار دارند.

دانش‌آموزان ایرانی در توانایی خواندن، نمره 413 را کسب کردند که در حد معیار بین‌المللی پایین است، ایران جزو کشورهای انتهای جدول در آزمون پرلز است (57 کشور شرکت کننده) و کشورهای اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار دارند. نمره عملکرد دانش‌آموزان ایران در پرلز 2016، 428 بوده است.

ترکیه با نمره 496، قطر 485، امارات 483، بحرین 458، عربستان 449، آذربایجان، 440، ازبکستان 437 و عمان 429 در مقایسه با ایران وضعیت بهتری دارند.

دختران دانش‌آموز تقریباً در همه کشورها میانگین پیشرفت بالاتری نسبت به پسران داشتند البته آذربایجان و ایران نسبت به سال 2016 افت داشتند. در ایران نمره دختران 422 و نمره پسران 405 است. 46 درصد دختران ایرانی نمره 422 و 54 درصد پسران نمره 405 را کسب کردند اما در میانگین بین‌المللی 49 درصد دختران نمره 509 و 51 درصد پسران نمره 493 را کسب کردند.

در این مطالعه به بررسی تأثیر همه‌گیری کرونا بر روند یادگیری دانش‌آموزان اشاره شده است و بر این اساس دوسوم کشورهای شرکت‌کننده در آزمون پرلز 2021 در بین سال‌های 2016 تا 2021 کاهش متوسطی در عملکرد دانش‌آموزان داشتند و این نشان‌دهنده تأثیر منفی گسترده این بیماری بر پیشرفت خواندن دانش‌آموزان در کلاس چهارم دبستان است.

در سراسر کشورها فقط 14 درصد از دانش‌آموزان کلاس چهارم در سال تحصیلی 2020-2021 در مدارسی شرکت کردند که عملکرد عادی آنها تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار نگرفت. در مقابل، 47 درصد به مدت «بیش از 8 هفته» آموزش آنها تحت تأثیر قرار گرفت. 10 درصد از دانش‌آموزان در مدارسی بودند که «کمتر از 2 هفته» آموزش تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفت.

در ایران، یک درصد دانش‌آموزان به معیار پیشرفته (625)، 7 درصد به معیار بالا (550)، 29 درصد معیار متوسط (475) و 59 درصد به معیارپایین (400) دست می‌یابند قابل ذکر است که نمره 400 حداقل معیار و پایین‌ترین سطح انتظارات خواندن است و تلاش کشورها باید رساندن تمام دانش‌آموزان به این معیار باشد همچنین سنگاپور بیش از یک‌سوم (35 درصد) دانش‌‌آموزان کلاس چهارم خود را به سطح پیشرفته می‌رساند.

در سطح بین‌المللی، به‌طور متوسط، 30 درصد از دانش‌آموزان دارای امکانات اجتماعی و اقتصادی خانوادگی «بالاتر»، 48 درصد «متوسط» و 22 درصد با امکانات خانوادگی «پایین‌تر» طبقه‌بندی شدند. در سطح بین‌المللی، نتایج نشان می‌دهد که تفاوت زیادی 86 امتیاز در میانگین پیشرفت خواندن بین دانش‌آموزان با سطح اجتماعی و اقتصادی «بالاتر» خانوار و سطح «پایین‌تر» وجود دارد (543 در مقابل 457).

از نمونۀ دانش‌آموزان ایرانی 7 درصد در گروه بالا، 37 درصد متوسط، و 55 درصد در دسته پایین قرار گرفته‌اند. دانش‌آموزانی که به لحاظ اجتماعی ـ اقتصادی در گروه بالا قرار دارند نمره 493 و آنهایی که در گروه پایین اقتصادی و اجتماعی قرار دارند نمره 381 و در گروه متوسط نمره 445 کسب کرده‌اند.

دانش‌آموزانی که در مدارسی با نسبت‌های بالاتر دانش‌آموزان ثروتمند تحصیل می‌کنند، نسبت به دانش‌آموزانی که در مدارسی با نسبت دانش‌آموزان مرفه اقتصادی کمتری تحصیل می‌کنند، پیشرفت خواندن بیشتری دارند.

29 درصد دانش‌آموزان ایرانی در مدارس مرفه، 21 درصد در مدارس متوسط و 50 درصد در مدارس محروم تحصیل می‌کنند