قیمت کتاب یکی از مسائل پرچالش حوزه نشر در سال‌های اخیر بوده است. عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که با گران شدن قیمت کتاب‌، این کالا اندک سهمی را که از سبد برخی خانوارها دارد، را نیز از دست می‌دهد.مشکلات اقتصادی در صنعت نشر و افزایش قیمت مواد اولیه تولید سبب افزایش قیمت کتاب در نوبت چاپ جدید شده است.

در حال حاضر قیمت کاغذ تحریر به مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است و این حاکی از افزایش قیمت در این حوزه است در این راستا برخی از ناشران اقدام به انتشار کتاب‌های خود بدون قیمت پشت جلد کرده‌اند، البته برخی ناشران در گذشته نیز کتاب‌های خود را بدون قیمت پشت جلد منتشر کرده و پس از آن اقدام به برچسب گذاری و تصویب قیمت جدید برای کتاب می‌کنند. اما آیا این برچسب‌گذاری‌های قیمت بدون درج قیمت پشت جلد قانونی است؟

به همین بهانه در پرونده جدیدی با عنوان «بررسی نبود قیمت پشت جلد و مشکلات کاغذ» به بررسی نحوه قیمت گذاری کتاب و عدم درج آن بر روی جلد کتاب و مشکلات اقتصادی از جمله قیمت کاغذ که ناشران با آن رو به رو هستند پرداخته‌ایم.

شماره اول این پرونده به مصاحبه با حسین سعیدی مدیرعامل انتشارات به نشر (آستان قدس رضوی) اختصاص داشت که مشروحش در پیوند «ناشران باید تنها مرجع تغییر قیمت کتاب باشند» قابل دسترسی و مطالعه است.

در دومین‌گفتگوی این‌پرونده سراغ میر شمس الدین فلاح هاشمی مدیرعامل نشر صاد رفتیم که مشروح گفتگو با وی در ادامه می‌آید؛

* آقای هاشمی همان‌طور که می‌دانید بسیاری از کتاب‌ها قیمت پشت جلد ندارند و کتابفروشی ها اقدام به چسباندن برچسب با قیمت جدید می‌کنند نظر شما در این باره چیست.

درست است که هزینه‌ها لحظه‌ای دچار تغییر است و بالتبع قیمت کاغذ نقش اساسی در قیمت کتاب دارد اما این ناشر است که می‌تواند قیمت کتاب را مشخص کند نه کتابفروش! او از پیش با تخفیف ویژه کتاب را از ناشر تهیه کرده است لذا توجیه ندارد خود تعیین قیمت کند. کما اینکه مبحث قیمت گذاری به روز کتاب‌ها امری طبیعی است به این ترتیب این توجیه مناسبی نیست که کتاب‌ها قیمت درج شده نداشته باشند.

در حال حاضر برچسب گذاری قیمت کتاب بین ناشران امری مرسوم شده است و به این ترتیب بسیاری از ناشران کلاً هیچ قیمت پشت جلدی درج نمی‌کنند و توسط بارکد قیمت کتاب‌ها را تعیین می‌کنند.

* به نظر شما تولید کاغذ داخلی و در اختیار گذاشتن آن توسط وزارت ارشاد تا چه اندازه نیاز ناشران را رفع کرده است و آیا ناشران ملزم به درج قیمت بر روی کتاب هستند؟

بدون شک تولید کاغذ داخلی و در اختیار گذاشتن آن توسط وزارت ارشاد بخشی از نیازها را پاسخ می‌دهد اما میزان دریافت کاغذ تولید داخلی اصلاً قابل مقایسه با نیاز ناشران نیست کما اینکه بحث کیفیت کاغذها هم بسیار مهم است.

در پاسخ به الزام قیمت کتاب بر روی جلد باید بگویم که همه کتاب‌ها برای اعلام وصول از وزارت ارشاد باید قیمت کتاب را درج کنند اما بعد از حذف قیمت کتاب‌ها بدون قیمت پشت جلد به دست مخاطب می‌رسد که وزارت ارشاد باید در این خصوص نظر کارشناسانه‌ای بدهد.

درباره کیفیت کاغذ تولید داخلی باید گفت هنوز با استانداردهای جهانی فاصله داریم ولی چه می‌شود کرد؛ حداقل بخشی از نیازها را پاسخ می‌دهد. با توجه به تورم و کم رنگ شدن کتاب‌ها در سبد اقتصادی خانوارها نیاز مبرم است که دولت حمایت‌های ویژه ای از ناشران، کتابفروشان و مخاطبان انجام دهد

* مرجع قیمت کتاب چه کسی است و آیا می‌توان به جای درج قیمت از بارکد بر روی کتاب استفاده کرد تا کتاب به نوعی با قیمت روز به فروش برسد؟

ناشر به سبب اینکه برای همه مراحل تولید یک کتاب از جمله کارشناسی، حق تألیف، ویراستاری، نمونه خوانی، صفحه بندی، طراحی جلد، چاپ و نشر، انبارداری، حمل و نقل، توزیع، نیروی انسانی و غیره هزینه می‌کند و به خاطر اینکه نیازسنجی کرده است و خون دل خورده است تا اثری تولید شود، طبیعتاً تنها محقی است که می‌تواند قیمت گذاری کتاب را انجام دهد. بنده خود با بارکد گذاری روی کتاب‌ها به جای درج قیمت موافقم البته این فرایند نیاز به نظارت دارد تا ایجاد هرج و مرج نکند.

* کاغذ داخلی تا چه اندازه از کیفیت مناسب برای تولید کتاب برخوردار است و به نظر شما برای کاهش آسیب به کتابفروشان چه اقداماتی باید انجام شود.

درباره کیفیت کاغذ تولید داخلی باید گفت هنوز با استانداردهای جهانی فاصله داریم ولی چه می‌شود کرد؛ حداقل بخشی از نیازها را پاسخ می‌دهد. با توجه به تورم و کم رنگ شدن کتاب‌ها در سبد اقتصادی خانوارها نیاز مبرم است که دولت حمایت‌های ویژه ای از ناشران، کتابفروشان و مخاطبان انجام دهد.

ارائه کاغذ مناسب و با کیفیت به ناشران حقیقی و فعال، نظارت بر توزیع کاغذها، برگزاری نمایشگاه‌های فصلی در حد نمایشگاه کتاب تهران، ایجاد فضای مناسب کسب و کار در زمینه کتاب در فضای مجازی، سوبسید ویژه دولت به ناشران در زمینه ارسال کتاب برای مخاطب (کسر هزینه‌ها)، ارائه بن‌های فصلی به مشتاقان کتاب و مخاطبان کتاب (نرخ بن‌ها با بازار کتاب بخواند!)، تبلیغ عمومی کتب فاخر در رسانه ملی، ایجاد بازارچه کتاب توسط شهرداری‌ها و سایر ارگان‌ها که برای همه ایام سال باشد و ده‌ها طرح و برنامه دیگر که می‌تواند بحث کتاب را در کشور جدی تر کند.

جالب اینکه همه مسئولین کشور بر اهمیت و نقش کتاب اذعان دارند ولی برنامه جامع و رهگشایی که خیلی مشهود باشد دیده نمی‌شود هرچند حرکت‌هایی در خانه کتاب می‌شود ولی اصلاً کافی نیست و می‌طلبد که نگاه ویژه‌تری به خانه کتاب و مؤسسات همسان شود.

* به نظر شما برای حل مسئله کاغذ و قیمت آنچه راه حلی پیش رو است؟

ایجاد کارخانه‌های تولید کاغذ مرغوب، نظارت بر توزیع عادلانه کاغذها، برخورد جدی با رانت کاغذ و قاچاق کاغذ راه حل‌هایی است که به نظر من می‌تواند درباره مسئله کاغذ و قیمت آن راهگشا باشد.