مطابق گزارش های مرکز آمار ایران نرخ بیکاری افراد ۱۵ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که ۷.۶ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، در فصل پاییز بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه سال قبل (پاییز ۱۴۰۱) ، ۰.۶ درصد کاهش یافته است.

در پاییز ۱۴۰۲، به میزان ۴۱.۵ درصد جمعیت ۱۵ساله و بیش‌تر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل (پاییز ۱۴۰۱) ۰.۵ درصد افزایش یافته است.

جمعیت شاغلین ۱۵ساله و بیش‌تر در این فصل ۲۴میلیون و ۷۷۵هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷۰۶ هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در پاییز ۱۴۰۲، بخش خدمات با۵۲.۱ درصد بیش­‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۴.۲ درصد و کشاورزی با ۱۳.۶ درصد قرار دارند.

محمود کریمی بیرانوند,‌معاون اشتغال وزارت کار درباره کاهش نرخ بیکاری و جزئیات آن بیان کرده است: معروف‌ترین و مهم‌ترین شاخص سلامت و پویایی بازار کار هر کشوری یا هر استانی و یا هر منطقه‌ای، شاخص نرخ بیکاری است که شاخص نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکار بر جمعیت فعال به دست می‌آید جمعیت فعال جمعیتی است که یا شاغل هستند یا بیکار هستند. یعنی جمعیتی که به دنبال کار می‌گردد و یا کار پیدا می‌کند یا کار پیدا نمی‌کند، آن قسمتی که کار پیدا نمی‌کند از جمعیت فعال در واقع تعریفش می‌شود تعریف نرخ بیکاری. پس جمعیتی که اصلاً انگیزه‌ای برای کار پیدا کردن به هر دلیلی ندارد، اصلاً در محاسبه نرخ بیکاری محسوب نمی‌شود به همین خاطر در سراسر دنیا به عنوان یک متغیر اساسی و یک متغیر اصلی برای محاسبه بازار کار در نظر گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: مرکز آمار ایران تنها مرجع رسمی اعلام نرخ بیکاری فصل پاییز ۱۴۰۲را اعلام کرده‌اند تقریباً ۳تا ۴ روز پیش بود که یک ساله منتهی به پایان پاییز ۱۴۰۲نشان داد که نرخ بیکاری به کمترین میزان خودش در سال‌های پس از انقلاب رسیده و۷.۶ درصد رسیده که نسبت به پاییز ۱۴۰۱، کاهشی بوده یعنی از ۸.۲ درصد پاییز ۱۴۰۱به ۷.۶ درصد در پاییز ۱۴۰۲رسیده است.

بیرانوند با بیان اینکه نرخ مشارکت اقتصادی هم همزمان با کاهش نرخ بیکاری افزایشی بوده گفت: این رقم از ۴۱درصد در پاییز۱۴۰۱ به ۴۱.۵ درصد در پاییز ۱۴۰۲ رسیده است. افزایش نرخ مشارکت مهم است و دلیل آن این است که اگر نرخ بیکاری کاهشی باشد، از سوی دیگر نرخ مشارکت هم کاهشی باشد، نمی شود روی   آن کاهش نرخ بیکاری حساب کرد. چرا که عده ای تحلیل می کنند که نیروی کار از بازار خارج شده است. اما زمانی که هم نرخ بیکاری کاهشی باشد و هم نرخ مشارکت اقتصادی افزایشی باشد نشان می‌دهد که بازار کار رونق دارد. این اتفاقی است که هم در فصل تابستان رخ داد، یعنی نرخ بیکاری که یک درصد کاهشی بود، نرخ مشارکت اقتصادی هم مجدداً افزایشی بود هم در فصل بهار ۱۴۰۲این اتفاق رخ داد.

 معاون اشتغال وزارت کار با بیان اینکه فرآیند بهبود کسب و کار در مسیر خودش است گفت:معمولاٌ‌نرخ بیکاری در پاییز بیشتر از تابستان است. چرا که با توجه به تغییر فصل برخی از کسب و کارها تعطیل می شود. اما در پاییز ۱۴۰۲ شاهد کاهش نرخ بیکاری هستیم. این نرخ در تابستان ۷.۹درصد بود و در پاییز سال جاری به ۷.۶درصد رسید. البته مقایسه یک فصل با فصل قبل از خودش به لحاظ کارشناسی درست نیست، یعنی باید هر فصلی با فصل متقارن خودش در سال قبل محاسبه شود. محوری‌ترین متغیری و محوری‌ترین اقدام و سیاستی که در دولت اتفاق افتاد در حوزه اشتغال و کارآفرینی این بود که همه نسبت به اشتغال احساس تکلیف کردند.

معاون اشتغال وزارت کار با اشاره به اینکه تسهیل در صدور مجوزهای کسب و کار یکی از اقدامات مهم در حوزه اشتغال بود گفت: در حال حاضر حدود ۹۵درصد مجوزهای مشاغل خانگی به صورت آنی صادر می شود. سال گذشته با تسهیل گری موفق به صدور مجوز برای ۲۱۸هزار شغل خانگی شدیم. این رقم در مقایسه با دو سال گذشته خودش حدود ۱۰۰درصد رشد داشته است.

وی در ادامه با  اشاره به اینکه یکی از دلایل مهم کاهش نرخ بیکاری را حوزه تامین مالی خواند گفت:  در این دولت از ابتدای دولت تا الان چیزی حدود ۱۳۰هزار میلیارد تومان مخصوص حوزه اشتغال است. در واقع تزریق شده به بازار کار. یک عدد قابل ملاحظه‌ای است و رشد خیلی خوبی محسوب می‌شود.

 کریمی بیرانوند با تأکید بر اینکه یکی از موفقیت های دولت در کاهش نرخ بیکاری نظارت سختگیرانه در اشتغال ایجادی است افزود: در سه مرحله بر اشتغال ایجادی کشور  نظارت می‌کنیم، نظارت پیامکی، نظارت حضوری و نظارت تلفنی. شغل های ایجاد شده به صورت به روز بررسی می شود و با کد ملی وجود دارند. این آمارها بین استان ها مقایسه می شود و مبنای پرداخت تسهیلات است. مطابق سنتی که در دولت ایجاد شد,‌اول فروردین هر سال تعهد اشتغال هر استان در کارتابل استاندارد وجود دارد.

معاو اشتغال وزارت کار با بیان اینکه اقدامات در حوزه آموزش فنی و حرفه ای در دولت سیزدهم چشمگیر بوده است گفت:مجوز ایجاد مراکز آموزشگاه های آزاد فنی و حرفه ای که در گذشته حدود ۱۰ماه طول می کشید, درحال حاضر ۳روزه انجام می شود. یعنی شخصی که بخواهد یک آموزشگاهی فنی حرفه‌ای راه بیندازد سه روز فقط زمان لازم دارد .مطابق آمارهای سامانه جستجوی شغلی, بیشترین شغل درخواستی توسط کارفرمایان مربی آموزشگاه های فنی و حرفه ای بوده است. چون تسهیل در صدور مجوزهای فنی و حرفه‌ای توسط سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اتفاق افتاده است.  این خودش تبدیل به یک کسب و کار شده و الان بیشترین تقاضا را هم روی سامانه جستجوی شغلی همین مربی آموزشگاه است که  بتواند در آموزشگاه فنی و حرفه‌ای به تقاضای کارجویانی که می‌خواهند مهارت کسب کنند، پاسخ بدهد

وی ادامه داد: مطابق آمار سامانه رصد اشتغال استان‌های مرکزی، هرمزگان، خراسان جنوبی، قزوین و خوزستان ۵استان برتر ما هستند،  استان‌های مرکزی و هرمزگان بیش از ۱۰۰رسیده‌اند یعنی به تعهد خودشان رسیده‌اند. استان هرمزگان یک استان دریایی و مرزی است و ظرفیت‌های خیلی خوبی در دولت سیزدهم در این استان فعال شده به علاوه اینکه طرح‌های بزرگی هم در حوزه پتروشیمی در حوزه پالایشگاه در این استان اتفاق افتاده در این استان درحوزه ملوانی اتفاق‌های خوبی رخ داده است.  استان مرکزی ما هم جز استان‌های صنعتی کشور محسوب می‌شود، که همواره در واقع ظرفیت اشتغال قابل توجهی دارد.۵ استانی هم که به ترتیب با احتساب نظارت پس از ثبت در واقع در نظر بگیریم، استان‌های گیلان، لرستان، تهران، قم و البرز که در واقع کمترین میزان رسیدن به تعهد خودشان پس از نظارت را تا اینجای سال داشته اند. 

کریمی بیرانوند درباره میزان تسهیلات پرداختی گفت: قانون بودجه تبصره ۱۸سال ۱۴۰۱بند ب تبصره ۱۶، ۱۴۰۱قانون تبصره ۱۸، ۱۴۰۲و منابع مشاغل خانگی و منابع اشتغال روستایی ۵منبعی هستند که با اختلاف‌های عددی خودشان در واقع در بازار کار تزریق می‌شوند. مسئولیت تبصره ۱۸ سال ۱۴۰و ۱۴۰۲هم کم و بیش به عهده وزارت اقتصاد و دارایی است. قانون بودجه تبصره ۱۴۰۱الان در حال پرداخت است، یعنی منابع در دست دستگاه‌ها قرار گرفته عملکرد تبصره ۱۸، ۱۴۰۱الان در همین الان که با شما صحبت می‌کنم از محل پرداختی تقریباً ۱۰درصد است که عدد پایینی است که انشاالله تا پایان سال، چون همه موانع اداری برطرف شده و فقط بانک‌ها باید یک همتی بکنند و انشاالله پرداخت‌ها بیشتر شود در حوزه اشتغال و همین گونه هم خواهد بود .

معاون اشتغال گفت:از محل بند ب تبصره ۱۶، ۱۴۰۱جز ۲بند ب تبصره ۱۶، ۱۴۰۱، ۶۲هزار میلیارد تومان بود که سال گذشته در اختیار استانداران قرار گرفت ، به خاطر اینکه دیر ابلاغ شد سال گذشته با مصوبه شورای اشتغال و دستور رئیس محترم جمهور این منابع تا پایان تیر ماه ۱۴۰۲تمدید شد. همین تمدید باعث شد که از آن ۶۲همت تقریباً ۳۵همت جذب شود، یعنی از منابع پارسال امسال پرداخت می‌شود یعنی ما تا پایان تیر ماه منابع جز ۲بند ب تبصره ۱۶را داشتیم از محل استانداران. اولین بار است که منابع اشتغال بخشی به صورت مستقیم در اختیار استاندار قرار می‌گیرد، چون این دولت یکی از شعارهایش این است که تمرکز زدایی بکند و قدرت انتخاب و اختیار را در اختیار استانداران قرار بدهد از محل منابع سهم استانداران سال ۱۴۰۲هم تا کنون۵۰هزار میلیارد تومان تقسیم بندی استانی انجام شده تقریبا روی عملکرد ۱۰درصد است که این‌ها منابع قرض‌الحسنه است. از منابع دستگاهی بند الف تبصره ۱۸، ۱۴۰۲هم برنامه دستگاه‌ها در وزارت اقتصاد تصویب شده و به زودی منابعش واریز می‌شود.

وی ادامه داد: قانون اشتغال پایدار روستایی هم تقریباً سه تا ۴ماه است که پرداختی هایش متوقف شده  است که انشاالله به زودی برقرار خواهد شد و از محل منابع مشاغل خانگی هم ما تا الان حدود ۶۷درصد پرداختی منابع مشاغل خانگی تا کنون پرداخت شده است.  علی رغم اینکه برخی از تبصره‌ها باید زودتر اقدام می‌شد و موانع اداری که بود. یکی از دلایلی که مطرح می‌شد این بود که اوراق به جای منابع نقدی تخصیص داده شد فرایند نقدی کردن اوراق توسط بانک‌ها سختی دارد و توسط دستگاه‌ها، ولی به هر ترتیب از اول سال تا الان هیچ یک از روزهای سال بازار کار ما خالی از منابع و تسهیلات اشتغال نبوده، ولی کم بوده و امیدواریم که تا پایان سال رونق بگیرد و سرعت بگیرد یکی از بازیگران اصلی بدون تعارف عرض می‌کنم بانک مرکزی و بانک‌های عامل ما در رونق بازار کار دولت سیزدهم یکی از نقش‌های اصلی را داشتند. 

بیرانوند گفت:یکی از دلایل کاهش روند پرداخت تسهیلات فشاری بود که از تسهیلات فرزند آوری و ازدواج روی بانک ها بود.امیدواریم تا پایان سال اشتغال اولویت اصلی بانک‌ها قرار بگیرد، احیای واحدهای نیمه فعال بوده بیش از ۶۰۰۰واحد صنعتی خرد و متوسط و بزرگ احیا شده خب این‌ها با همکاری بانک‌ها احیا شده، ولی در این چند ماهه واقعاً عملکرد خوبی نداشتند امیدواریم که تا پایان سال انشاالله عملکرد قابل توجهی داشته باشند. 

کریمی بیرانوند افزود: یعنی اگر پرداخت توسط بانک‌های عامل از محل ۵۰همت استانداران انشاالله اتفاق بیفتد، فقط همین پرونده‌های که روی سامانه معروف شده به تک، تسهیلات اشتغال کشور، صدهزارتا شغل به وجود می‌آید، البته یکی از دلایل کم درواقع پایین بودن پرداخت‌های محل ۵۰ همت استانداران واقعا این است که دیر ابلاغ شد، تقریباً یک ماه و نیم از زمان ابلاغ مان می‌گذرد و این فرصت را از ما گرفت از شروع سال و فقط من خواهشم اینجا این است که همراهی بانک‌های عامل از ابتدای دولت در حوزه اشتغال واقعا خوب بوده، غیر از این چند ماه اخیر که تعلل در فرآیندهای اداری و ابلاغیه‌ها این‌ها هم مزید بر علت شد که بانک های عامل تعیین تکلیف نشوند، من خواهشم این است که محل ۵۰همت استانداران، قانون بودجه تبصره ۱۸ سال ۱۴۰۱، چون کامل و دقیق می‌دانند این‌هایی که بنده عرض می‌کنم چی هست؟ و محل پرداخت نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی و بسیج و امثالهم را در اولویت قرار بدهند، البته ما همه این‌ها را در حال مذاکره با بانک مرکزی و خود بانک‌های عامل هم هستیم که این رونقی که شکل گرفته انشاالله ما شاهد رکودش نباشیم و انشاالله تا پایان سال ادامه دار باشد.

وی درباره تسهیلاتی که در حوزه اشتغال انحراف داشته است گفت:آن دسته از افرادی که تسهیلاتشان در محل کار استفاده نشده است, دین به حال می شوند،جریمه می‌شوند، با جریمه‌های مختلفی که طبق قانون شورای پول اعتبار بانک مرکزی دارد با این‌ها برخورد می‌شود و در سابقه این افراد بالاخره دیگر یک همچنین کسی نمی‌تواند مراجعه بکند و تسهیلات جدیدی را بگیرد، برای اولین بار آیین نامه نظارت بر اشتغال کشور به امضای وزیر کار و وزیر اقتصاد رسید و به استان ها ابلاغ شد. یعنی در کنار منابع که ما ابلاغ کردیم، نظارت سختگیرانه را هم به استان ها ابلاغ کردیم.

 نرخ بیکاری فارغ التصیلان در پاییز  ۱۴۰۲ حدود ۱۱.۱درصد است. این نرخ در پاییز ۱۴۰۱ حدود ۱۲.۵درصد بوده است. یعنی یک و نیم درصد تقریبا کاهشی بوده، فاصله اش با نرخ بیکاری میانگین کل کشور هم کمتر از ۴درصد است، حدود ۳.۵ درصد است، در قبل از دولت سیزدهم فاصله بین نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان تقریبا ۵تا۶ درصد بوده، این فاصله الان رسیده به ۴درصد، ۳و۵ چهار درصد، یعنی فاصله کم شده، ولی ما به نقطه مطلوب نرسیدیم.

وی درباره میزان کاریابی ها گفت: حدود ۱۸۵مجوز کاریابی خارجی در ۲۰استان داریم، ما در همه استان‌های کشور کاریابی خارجی نداریم، در ۲۰ استان تقریبا داریم، چون به تقاضا بر می‌گردد، کاریابی خارجی یک کسب و کار بخش خصوصی است و دولت خودش نمی‌تواند ایجاد بکند، الان متقاضیان کاریابی‌های داخلی و خارجی فرقی نمی‌کند، می‌توانند به درگاه ملی مجوزهای کسب و کار مراجعه بکنند و از آن طریق درخواست خودشان را ثبت بکنند که منجر به صدور یا عدم صدور مجوز می‌شود، ولی در حال حاضر ۱۸۵تا تقریبا کاریابی مجاز خارجی داریم که اگر تخلفی در این‌ها صورت بگیرد مطابق با آیین نامه ادارات کل ما، هیئت‌های فنی استانی و هیئت فنی مرکزی برخورد خواهد کرد.