علی باقر طاهری نیا، با اشاره به تعداد دانشجویان سراسر کشور اظهار کرد: در حال حاضر ۳ میلیون و ۳۴۲ هزار دانشجو در دانشگاه‌های سراسر کشور تحصیل می‌کنند، در صورتی که سال گذشته این رقم ۳ میلیون و ۱۶۰ هزار دانشجو بود و این رشد بیشتر مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی بوده است.

طاهری نیا با بیان اینکه میزان جمعیت دانشجویی پسران به نسبت بانوان افزایش یافته است، تاکید کرد: در سال‌های گذشته نسبت دانشجویان خانم به آقا ۵۱ به ۴۹ بوده است، اما در سال گذشته ورودی‌های سال تحصیلی گذشته سهم دانشجویان پسر به ۵۴ درصد رسیده است و خانم‌ها ۴۶ درصد شده اند که تحلیل‌های مختلفی را شامل می‌شود و بخشی از آن مربوط دوران پسا کروناست که درآن ایام جمعیت دانشجویی به خصوص بانوان کاهش پیدا کرده است.

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی گفت: مجموع جمعیت دانشجویی در بخش دولتی و غیر دولتی هم شامل ۴۹ درصد خانم و ۵۱ درصد آقاست. الگوی توزیع جمعیت دانشجویی آموزش عالی کشور لوزی معیوب است و نوک هرم که مربوط به دانشجویان دکتری بوده ۴.۸ درصد است. دانشجویان کاردانی ۱۳ درصد، کارشناسی ارشد ۱۶ درصد و مابقی را کارشناسی‌ها تشکیل می‌دهند، یعنی جمعیت دانشجویی متمرکز بر مقطع کارشناسی است. (اعداد بالا را بر اساس کل جمعیت دانشجویی اصلاح کردم. اعداد قبلی مربوط به یکسال تحصیلی اخیر بود)

طاهری نیا تاکید کرد: مدل مطلوب آموزش عالی باید مثلثی شکل باشد، یعنی تعداد قابل توجهی از دانشجویان باید تکنسین و کاردانی باشند و به ترتیب سهم دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری کمتر شود.

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ادامه داد: قانون تعیین تکلیف کرده بود که جمعیت دانشجویی برای کاردانی در بخش دانشگاه‌های مهارتی باید ۳۰ درصد باشد، اما در حال حاضر با این فاصله داریم.

طاهری نیا افزود: جمعیت دانشجویی در رشته‌های علوم انسانی بیش از ۴۸ درصد، پزشکی ۵/۱۱ درصد، کشاورزی و دامپزشکی ۳ درصد، فنی و مهندسی ۲۳ درصد، هنر ۷ درصد و علوم پایه ۵/۷ درصد است.

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی اضافه کرد: آموزش دانشجویان سراسر کشور ۸۸ درصد حضوری، ۱ درصد غیر حضوری و ۱۰ درصد نیمه حضوری (در دانشگاه پیام نور) است.

رکورد دانش آموختگان حسابداری در اشتغالزایی

طاهری نیا اضافه کرد: طبق گزارش‌های آمار دانش آموختگان ۴ سال گذشته بیشترین اشتغال در بین تمام زیرگروه‌های علوم انسانی، کشاورزی، فنی و مهندسی مربوط به رشته‌های حسابداری، مالیات و حقوق و روانشناسی و مدیریت است.

دانش آموختگان جنگل داری و مکاترونیک؛ پایین‌ترین نرخ اشتغال

وی با بیان اینکه کمترین آمار اشتغال رسمی دولتی مربوط به جنگل داری و رشته نوپدیدی به نام مکاترونیک است، تاکید کرد: مکاترونیک رشته ترکیبی الکترونیک و مکانیک است و دانشکده‌های فنی در این رشته پذیرای دانشجویان هستند، همچنین رشته‌های روزنامه نگاری، خبرنگاری، محیط‌های طبیعی و حیات وحش هم دارای نرخ اشتغال پایینی هستند و حتی با وجود تعداد کم دانشکده‌ها در برخی رشته ها، اما هنوز دانش آموختگان همان رشته‌ها هم نتوانسته اند جذب بازار کار شوند.

هوش مصنوعی مشاغل ناظر به واسطه گری را حذف می‌کند

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ادامه داد: برخی مشاغل ریزش دارند و از بین می‌روند و در مقابل بعضی رشته‌ها نوپدید و نوظهور هستند که در تحلیل‌ها و گزارش‌های بین المللی، مسیر هوش مصنوعی و فضای مجازی مشاغلی که ناظر به واسطه گری مانند واسطه کنندگان خرید و فروش بین کالاها است را در معرض حذف قرار داده است.

طاهری نیا افزود: اگر دانشگاهی قصد تاسیس و راه اندازی رشته جدید آموزشی را دارد باید توجه دشاته باشد که بازار کار مشاغل واسطه‌ای ایده روشنی ندارد و هوش مصنوعی برای بسیار از مشاغل گزینه جایگزین دارد.

تضمین ۱۰۰ درصدی آینده شغلی رشته‌های آماری

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی بیان کرد: رشته‌های مربوط به تحلیل داده مانند آمار، هوش مصنوعی و IT و به عنوان رشته‌های آینده دار تلقی می‌شوند. ۳۶۰۰ برنامه درسی فعال در کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری داریم که از این تعداد حوزه معاونت آموزشی طی چند سال اخیر ۱۷۰۰ برنامه درسی را بروز کرده است و در گذر زمان ۴۰۰۰ برنامه درسی منسوخ شده است؛ بنابراین رشته‌ها و برنامه‌های درسی متناسب با تحولات بازار کار ریزش و رویش دارند، به همین علت برنامه‌های درسی بروز می‌شوند.

رئیس موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی اضافه کرد: تمام رشته‌ها برای تامین نیروی کار نیست و نمی‌توانیم رشته فیزیک، ریاضی محض و ... را به علت اینکه بازار کار ندارد، تعطیل کنیم، اتفاقاً یکی از ابتکارات و برنامه‌های تحولی وزارت علوم در دولت سیزدهم اعطای بورس تحصیلی پیوسته به رتبه‌های برتر کنکور در رشته‌های خاص است؛ چرا که برخی خانواده‌ها به علت اشتغال پایین حاضر به ادامه تحصیل فرزندان خود در آن رشته‌ها نیستند؛ بنابراین دولت در این زمینه بورس تحصیلی به همراه حمایت‌های لازم را در نظر گرفته است.

وی اضافه کرد: ریزش و رویش رشته‌ها تدریجی است و برخی به سمت تعطیلی در حال حرکت هستند؛ چرا که میزان اشتغال و جذب دانشجو در آن‌ها پایین است.

طاهری نیا تاکید کرد: اوایل انقلاب حدود ۷۰ درصد جمعیت دانشجویی در تهران متمرکز بوده و ۳۰ درصد بقیه در دیگرشهرها تحصیل می‌کردند که این موضوع به معنای بی عدالتی آموزشی است، اما امروزه حدود ۲۰ درصد از جمعیت دانشجویی در تهران و بقیه در سراسر کشور ادامه تحصیل می‌دهند.

وی اضافه کرد: اوایل انقلاب تعداد دانشجویان ۱۵۰ هزار نفر داشتیم و تعداد ۴۰۰ هزار نفر دانش اموخته دانشگاهی، یعنی کمی بیش از یک درصد جمعیت کشور و امروزه ۱۶ و نیم میلیون دانشجوی دانش آموخته داریم یعنی هم اکنون ۲۰ درصد جامعه ۸۵ میلیون نفری ایران دانش آموخته دانشگاهی هستند.

وی بیان کرد: تربیت نیروی دکتری برای اشتغال کار خطایی است؛ زیرا تحصیلکرده مقطع دکتری در دسته پژوهشگران هر کشور قرار می‌گیرد و از او انتظار تولید علم و حل مساله جامعه می‌رود. به عبارت دیگر می‌توان با نیروهای تکنسین و کارشناسی نیاز بازار را به نیروی کار ماهر برطرف کرد و دیگر نیازی به تحصیل در مقطع دکتری ندارد.

طاهری نیا با بیان اینکه یکی از تصمیمات جدی وزارت علوم این است که هیچ رشته‌ای ایجاد یا توسعه ندهد، مگر اینکه پیوست اشتغال آن هم ارائه شود، تاکید کرد: اگر رشته‌ای پیوست اشتغال نداشته باشد توسعه پیدا نمی‌کند و ایجاد هم نمی‌شود و این موضوع در راستای دغدغه‌های اخیر مقام معظم رهبری است.

وی گفت: مشکل مهمی که موجب شکاف بین دانشگاه و جامعه می‌شود فقدان زبان مشترک است، یعنی جامعه و صنعت هر کدام مشکل و مسئله دارند که با بهره گیری از توانایی استادان می‌توانند مسایل شان را حل کنند، اما هیچ کدام زبان مشترکی ندارند که موجب اتصال دو بخش باشد، در واقع پژوهشگر ایده دارد، اما با بیان آن ایده به زبان علمی سبب می‌شود تا جامعه و صنعت متوجه حرف پژوهشگر نشود و بلکه باید بتواند آنرا به زبان مدیر اجرایی بیان کند، به همین علت گزارش "ازما" یعنی ایده پژوهشگران به زبان مدیران اجرایی را طراحی کردیم و مشابه این ایده در دنیا وجود دارد که همان میز مذاکره است یعنی هماهنطور که کارفرما و کارگر پشت میز با هم صحبت می‌کنند تا به نتیجه برسند دانشگاه و صنعت و بخش خصوصی هم باید همین گونه با هم صحبت کنند.