چون نباشی آب رحمت/ نار زحمت کم فروز
--ور نپاشی خاک معنی/ بار بی حاصل مباش
 

به راستی چه عواملی همواره کیان یک کشور را تهدید کرده است؟

۱) جابه جایی جمعیتی از ناحیه و منطقه‌ای به منطقه دیگر ، پر شدن استانی و تخلیه استانی دیگر

۲) توزیع ناعادلانه قدرت و ثروت

۳) تخلیه نوار های مرزی

۴)  سیاست‌های غلط اقتصادی و اجتماعی

۵) برخورد نامناسب مسئولان استانی و شهرستانی در ایجاد جاذبه ها و امکانات رفاهی (آببرقگاز و غیره)

۶) مهاجرت نخبه ها و اهل علم

۷) مهاجرت های از روستا به شهر ( تخلیه روستاها و حاشیه نشینی در شهرها )

۸) عدم رسیدگی و کمبود تفرجگاه ها ، ایجاد اشتغال ، بهداشت ، دانشگاه ها در استانی و وفور آن در استانی دیگر

۹) عدم توجه به اکوسیستم های طبیعی و انسانی

استان های ساحل خلیج فارس و دریای عمان حافظان مرزهای آبی جنوبی هستند به علت گرمی هوا، فقدان تفریحگاه ها، بهداشت و مراکز علمی ، کمتر توسعه یافته اند و  خود به خود گرایش مهاجرت بالاخص برای کسانی که وضعیت مالی بهتری دارند،  مهیا است.

این تمهیدات، دقت و دلسوزی و آینده نگری مسئولان را می‌طلبد به ضرورت عدم تخلیه مرزها  و به جهت جلوگیری از ایجاد حوادث ناگوار ؛ با فراهم کردن بهداشت _ مراکز علمی _  ایجاد پارک ها و تفریح گاه ها و رفع کمبود آب و برق مانع مهاجرت روز افزون روستا به شهر و شهرهای جنوبی به شهرهای خوش آب و هوا شوند تا  مانع تخلیه بعضی شهرها شوند   و شهر دیگر را با تورم جمعیت ، با کمبود امکانات رفاهی ، روبرو نسازند. 

اخیراً در استان بوشهر به جهت ماندگاری مردم در شهرها و بنادر ، گرایش به ایجاد باغات و تفریح گاه‌ها در حاشیه شهرهای دیلم، گناوه، برازجان، بوشهر، ، دیر، کنگان و غیره توسط خود مردمی که علاقه به کوچ و مهاجرت از منطقه به مناطق خوش آب و هوای استان های دیگر ندارند و خواهان ماندگاری در سرزمین اجدادی و حفاظت از مرز هستند ایجاد شده است.

ولی افسوس به جای حمایت مسئولان و بهره مندی آنها از آب، برق، گاز و غیره به جهت جلوگیری از مهاجرت آنها به استان‌های دیگر با جرات و شهامت به بهانه ی کمبود آب ، تمام انشعابات تفرج گاه ها و باغات ، مثلاً:  گورکات در نزدیکی بوشهر را قطع و باعث خشک شدن تعداد بسیار زیادی درختان میوه و سایه دار که سالها با هزینه شخصی افراد برای تلطیف محیط طبیعی کاشت شده شده‌اند. به جای رفع مشکل کم آبی این مناطق در تنگستان و بوشهر و فراهم کردن امکانات ، ساده ترین راه ، یعنی ؛قطع انشعابات آب اکثر این خانه باغات را در مناطق گرم و خشک انتخاب کرده‌اند و باعث ضرر و زیان فراوانی به مردمی شده اند که تفکر ماندن دارند. تفکری که معتقدند نباید در دشت ارژن، خان زنیان، صدرا، مرودشت، یاسوج ، سپیدان ، اصفهان، کرج، تهران و شمال سرمایه گذاری کرد. معتقدند ، منطقه گرم و سرجی هم  باید مکان توریستی و سیاحتی داشته باشد تا خانواده‌ها در منطقه ماندگار شوند ، بتوانند پنجشنبه و جمعه ها را به جای ایجاد ترافیک و خطرات ترافیکدیگر شهرها ،  در باغات اندک خود بمانند، ضمن اینکه این باغات اطراف گورکات اغلب منازل مردم کم برخوردار هستند. و یا چند منظوره هستندو  یا ساکنانی خارج از حریم روستا دارند و یا خانواده‌های فاقد مسکن در آن مکان ها سکنا  گزیده ‌اند.  و این باغات به ظاهر در حمایت تنگستان و بوشهر  هستند که حالت شترمرغ را دارند که نه شتر و نه مرغ آن ها را قبول ندارند. نه ادارات تنگستان توانایی حمایت از رفع کمبود این مناطق را دارند و نه بوشهر از خود می‌داند. ضمن اینکه این باغات و گورکات بین مثلث شهر های چغادک و بوشهر و عالیشهر و در مسیر رفت بوشهر و عالیشهر قرار گرفته اند که هم برای بوشهر و هم عالیشهر منظره ی توریستی زیبایی را ایجاد کرده اند که مسافرین دیگر شهرها را نیز به جذب می کنند .
 این تفرجگاه ها را که بر (( صنعت توریسم )) می افزایند و مانع مهاجرت بوشهری ها به استان‌های دیگر در پی یافتن تفرجگاه‌ها می‌شوند، باید حمایت و تقویت کنند و نگذاریم که بوشهر و اطراف آن تخلیه و به شهرهای دیگر و حاشیه‌نشین های  شهرهای پرتراکم افزوده شود.
*این در حالیست که جناب گراوند استاندار  بوشهر در سفر به چهار شهرستان استان مستند به خبر خبرگزاری مهر به تاریخ ۱۳۹۷/۹/۹ بیان داشته بودند: (( مهاجرت روستاییان به شهرها و مسائل نظیر حاشیه‌نشینی و بار مالی و هزینه جانبی بر کشور ، کاهش می یابد. ))

بر اساس آمار رسمی منتشر شده طی ۱۵ سال گذشته حدود ۸ میلیون نفر از جنوب کشور به شمال کشور مهاجرت کرده‌اند و پیش بینی شده است ، اگر این روند ادامه یابد تا ۲۰ سال آینده ۲۵ میلیون نفر مهاجرت خواهند کرد و این از نظر محیط زیستی و امنیت ملی بسیار خطرناک خواهد بود و اگر با اقتصاد، برنامه‌ریزی‌های دقیق و علمی و اصولی نکنیم ، همه باید به خاطر آب و عواملی دیگر به شهرهای دیگر و شمال مهاجرت کنیم و شاید نسل ۲۰ و ۴۰ سال دیگر باید همه مهاجرت کنند و همه به دنبال آب و از تهران به بعد هم خالی یا کم جمعیت شود‌.

طبق آمارهای سازمان بازرسی مازندران بدر ظرف ۲۰ سال اخیر ،حدود ۱۰۰ هزار ویلا در داخل منابع طبیعی شمال ساخته شده است و طی سال های ۸۵ تا ۹۰ استان مازندران ۵ برابر استان تهران مهاجر پذیر بوده است با این کار و این مهاجرت به نظر چه بر سر اقلیم ها خواهد آمد؟

(( علی ساری )) عضو کمیسیون اجتماعی مجلس قبل ، توزیع ناعادلانه ثروت و قدرت را باعث موج گسترده مهاجرت از شهرهای جنوبی به شمال کشور دانست و از عملکرد مدیران «بخشی نگر »که در جایگاه های ملی فعالیت می‌کنند ، انتقاد داشت که : عدم وجود زیرساخت‌های لازم ( تفرج گاه‌ها، آب و... ) در این شهرها باعث شده که مردم به مناطق دیگر کشور مهاجرت کنند . 

باید اذعان کرد ،همین سیاست در استان بوشهر و در تفکر بعضی مسئولان حاکم است ، برخورد با تفرج گاه‌ها و تشویق تلویحی به مهاجرت و سرمایه‌گذاری علاقه‌مندان در دیگر شهرهای کشور و تشویق و تخلیه روستاها و شهرهای استان که همه از نظر اقتصادی و امنیتی برای حفاظت از مرزها لازم هستن با این طرز تفکر ، مخاطره آمیز خواهد بود و ضررهای جبران ناپذیری برای همین استان و دیگر استان های مهاجر پذیر در پی خواهد داشت.

ساری تصریح کرد: در بروز این مشکل ناشی از سیاست غلط مدیران بخشی نگر بود که با سیاست‌گذاری غلط باعث تخلیه روستاها و گسترش حاشیه نشینی شده‌اند و در شرایط کنونی نیز سیاست‌های این افراد موجب مهاجرت گسترده مردم از شهرهای جنوبی به کلانشهرهای شماره یک مناطق ، شده است. این امر مشکلات امنیتی را برای کشور و تخریب ساختار به لحاظ جمعیتی در شهرهای جنوبی را به دنبال دارد و در آینده نیز به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم،  باعث افزایش جمعیت و کمبود امکانات در شهر های شمال و فلات مرکزی خواهد شد.

دکتر سعید میرزائی، «جمعیت شناس» چنین معتقد است: در خصوص تاثیر این مهاجرت در ناحیه ی جنوب کشور، این اتفاق منجر به کاهش جمعیت استانهای جنوبی می‌شود که این نیز بسیار مضر است ؛ زیرا نواحی جنوب کشور دارای منابع عظیم اقتصادی ،مانند :نفت، دشت‌های حاصلخیز و ... است، وقتی خالی شوند ممکن است اتفاقات ناگواری رخ دهد‌.

حال توجه کنید مسئولان شهرستان تنگستان و بوشهر بر این باورند که باید «آب این باغات »به عنوان تفرجگاه های مردم قطع شود تا به روستا آب برسد. که نوع تفکر ، زهی خیال باطل است ؛ در این تابستان و گرمای سوزان با قطع کردن آب این تفریحگاه ها که غالباً محل سکونت مردم هستند و بعضا سه  یا چند روز در هفته بقیه باغات نیز سکونتگاه مردم می باشند،  علاوه بر خشک شدن تعداد فراوانی از درختان که باعث تلطیف هوا بوده و به نفع اکوسیستم طبیعی منطقه بود و باعث جذب توریست می شد علاوه بر اینکه هیچ تأثیری در تقویت آب روستاها نشد که باعث فروش و مهاجرت بعضی به شیراز و باغات استان فارس و کوهگیلویه و سیسخت و .. گردید و این همان سیاست غلط تفرج زدایی به جای توسعه ی تفرجگاهها در استان های بد آب و هوا  می باشد.
این در حالی است که برخی مسئولان  هنوز دلسوز و علاقمند به ایجاد تفرجگاه ها و مناطق تفریحی -سیاحتی در اطراف بنادر و شهرهای استان به جهت جذب و سرمایه‌گذاری مردم  وجود‌دارند‌ و حتی بعضی از کاندیداها در زمان تبلیغات نیز در این موضوع ، به خطر پدیده مهاجرت های روز افزون در استان اشاره کرده‌اند: به تاریخ «۱۳۹۸/۱۱/۲۶ اتحاد خبر»، غلامرضا هوایی کاندید یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی  بر اساس تحقیقات و آمارهای به دست آمده ، گفت : (( استان بوشهر با مهاجرت نخبه‌های بومی روبرو است. ))

*به نقل از خبرگزاری مهر به تاریخ ۱۳۹۵/۰۷/۲۹ آقای رضا آذین رئیس قبلی بنیاد نخبگان بوشهر سه ریشه ی اصلی مهاجرت از استان بوشهر را: ۱) آموزش و پرورش ۲) بهداشت و سلامت ۳) تفریح و اوقات فراغت دانست .
ایجاد تفریحگاه هایی برای اوقات فراغت و تعطیلی های پایان هفته یکی از نیازهای اساسی بنادر و مناطق گرم کشور است که مسئولان باید با جدیت در فکر آن باشند و نه این که برای حل مشکلی که راه‌حلش جای دیگر است ، دهها مشکل بیافرینند.

چه کسی و چه مسئولی باید به این امر حیاتی توجه کند؟ چه کسی باید ضرر و زیان صاحبان این تفرجگاه ها را پرداخت کنند ؟ و دهها سوال دیگر.

*به نقل از اسکندر پاسالار در خصوص آمار  تا پایان مرداد ماه ۹۸ بدون احتساب اتباع خارجی آمار استان ۱/۱۶۷/۸۵۵ نفر گزارش شده است که روند کاهش رشد جمعیت بوشهر را در ۵ سال اخیر برای استانی  با( ۲۷/۶۵۳ ) کیلومترمربع چنین اعلام می‌کند:

سال ۱۳۹۵ بوشهر ( ۲۶۳/۹۷۷ ) نفر _ تنگستان ( ۷۳/۵۴۱ ) نفر _ دشتی (۸۳/۲۴۵ ) نفر _ دیلم ( ۳۳/۳۵۸ ) نفر _ کنگان ( ۶۱/۹۱۹ ) نفر _ جم ( ۴۷/۹۶۷ ) نفر _ دشتستان ( ۲۶۲/۴۸۲ ) نفر _ دیر ( ۵۶/۹۳۴ ) نفر _ عسلویه ( ۴۵/۷۹۱ ) نفر _ گناوه ( ۱۰۶/۵۹۱ ) نفر و جمعیت پایگاه های هوایی، دریایی و نیروگاه ( ۵۰/۰۰۰ ) نفر _ شهرک های تندگویان، پردیس و توحید در شهرستان جم ( ۱۲/۴۸۱ ) نفر محاسبه گردیده است.

این در حالیست که مهاجرت و اغلب بوشهری ها به جهت استفاده از هوای بهتر و آب فراوان و تفریحگاه ها به دلیل هجمه  و بی توجهی مسئولان استان بوشهر به باغات و به قول یکی از مسئولان (( تا خشک کردن همه باغات گورکات  از پای نخواهم نشست. )). به نزدیکترین استان ،یعنی؛  فارس و شهر شیراز و یاسوج و کوه گیلویه رو به فزونی بوده است به طوری که مهاجرت و افزایش جمعیت شیراز در آمار زیر بیانگر این پدیده ی نامیمون است:

جمعیت شیراز ۱۳۹۵ ( ۱/۵۶۵/۵۷۲ ) نفر و با حومه ( ۱/۸۶۹/۰۰۱ ) نفر و شیراز را پنجمین شهر بزرگ پرجمعیت ایران و پرجمعیت ترین شهر جنوب کشور کرده است.

در سال ۱۳۵۵ که کل کشور ۱۳ استان داشت و فارس و بنادر ( ۱/۳۲۰/۷۸۷ ) وفارس نهمین استان برحسب جمعیت بود است ، ده سال بعد ( ۱۳۶۵ ) که فارس دیگر مستقل بود ( ۲/۰۳۵/۵۸۲ ) نفر و ۱۳۷۵ ( ۳/۸۱۷/۰۳۶ ) نفر و ۱۳۸۵ ( ۴/۳۳۶/۷۸۷ ) نفر و ۱۳۹۰ ( ۴/۵۲۸/۵۱۴ ) نفر در سال ۱۳۹۵ ( ۴/۸۵۱/۲۷۴ ) نفر که مهاجرپذیری به خاطر دفاع مسئولان فارس از توسعه فضاهای سبز، تفریحگاه ها و دفاع از باغات شهرها و روستاها را در این آمار نشان  می دهد .

و این در حالی است که کل جمعیت شهر بوشهر در این سال ها به دلیل عدم حمایت مسئولان به ملاک های بهداشت، آموزش و تفریح گاه ها و ... رشد چندانی نداشته و اغلب در شهرهای خوش آب و هوا و روستاها و شهرک‌های اطراف دیگر استانها به خرید باغات و سکونتگاه فصلی جهت خانواده‌هایشان اقدام کرده اند ؛ ولی در بوشهر و بنادر استان، مسئولان با قطع آب آشامیدنی باغات باعث کوچ مردم و ضرر زیان خانواده ها شده اند: 
به این آمار لطفا دقت شود :: بوشهر در سال ۱۳۳۵ ( ۱۸/۴۱۲ ) نفر، ۱۳۴۵ ( ۲۳/۵۴۷ ) نفر، ۱۳۵۵ ( ۵۸/۹۵۶ ) نفر، ۱۳۶۵ ( ۱۲۰/۷۸۷ ) نفر، ۱۳۷۵ ( ۱۴۳/۷۷۵ ) نفر و ۱۳۸۵ ( ۱۶۹/۹۶۶ ) نفر. این روند جمعیتی آن نشان و مؤید  عدم حمایت مسئولان بوده است و اگرچه در بعضی از سالها ، استان مهاجرپذیری با افزایش جمعیت اندک را هم نشان داده است ، به دلیل مهاجرت شغلی غیر بومی ها  و کارهای موقت و سکونتگاه هایی غیر دائمی غیربومی ها و کاملا موقتی بوده است که بعد از اتمام کارشان به شهرهای خود برمی گرداند. 
باید چاره ای اندیشید . 
قطع آب باغات به دلیل کم آبی را حلش نیست . 
ده ها عوارض دیگر در پی خواهد داشت . 
:::::::::::::::
 

دکتر الله کرم لیراوی

فرهیخته فرهنگی