سخاوت اسدی، مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برای پاسخگویی به پرسش‌های شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) و ماهنامه ایران پترولیوم درباره آخرین روند فعالیت‌های این منطقه، دفتر کارش در تهران را انتخاب کرد.

پرسش‌ها از جذب سرمایه از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم آغاز شد، با پرسشی از اقدام‌های این منطقه در زمینه مسئولیت اجتماعی و شیوع بیماری سرطان در منطقه ویژه به‌دلیل آلاینده‌ها ادامه یافت و با پرسش‌هایی درباره استفاده از نیروهای بومی پایان یافت.

اسدی در این گفت‌وگو این خبر تازه را درباره جذب سرمایه‌گذاران خارجی اعلام کرد که ما در گذشته زمین را به سرمایه‌گذاران اجاره می‌دادیم و این برای آنها جذابیتی نداشت، اما اکنون در آیین‌نامه‌ای که وزیر نفت ابلاغ کرده است، اگر سرمایه‌گذار طرح خود را اجرا کند و به بهره‌برداری برسد، یا پیشرفت پروژه به حدی رسید که محرز شود به‌طور حتم پروژه اجرا می‌شود، یا قابل برگشت نیست، این اجازه را داریم که مالکیت اراضی را به سرمایه‌گذار بدهیم.

گفت‌وگو با مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس را در ادامه بخوانید:

از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم تاکنون چه مقدار سرمایه در منطقه ویژه جذب شده و مجموع سرمایه‌گذاری در منطقه از ابتدای تأسیس (۱۳۷۷) تاکنون چقدر بوده است؟

به‌طور کلی در سال ۱۳۹۹ پنج فقره موافقت اصولی با حجم سرمایه‌گذاری ۴۴ هزار میلیارد ریال و ۹۰۰ میلیون دلار صادر شده است. بیشتر این موافقت‌های اصولی صادره در زمینه صنایع پتروشیمی و شیمیایی بوده است. در سال ۱۴۰۰ نیز در مجموع ۱۴ موافقت اصولی با حجم سرمایه‌گذاری ۱۷ هزار میلیارد ریال و ۴ هزار و ۵۰۰ میلیون دلار از سوی سازمان صادر شد. چنانچه انتظار می‌رود قریب به اتفاق طرح‌های مورد نظر در زمره طرح‌های پتروشیمی، پایین‌دستی پتروشیمی، شیمیایی و پالایشگاه کوچک‌اند و بقیه نیز در زمینه پشتیبانی از صنایع بالادستی است. در پاسخ به بخش دوم پرسش شما هم باید بگویم مجموع سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران در منطقه ۸۱ میلیارد دلار در بخش بالادست و ۳۰ میلیارد دلار هم در بخش پایین‌دست بوده است.

با توجه به سیاست‌های دولت سیزدهم بر توسعه روابط با کشورها و جذب سرمایه‌ خارجی و دیدارهایی که وزیر نفت از کشورهای مختلف داشته است، آیا در این مدت هیئت‌های خارجی از منطقه بازدیدی داشته‌اند؟

بله از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون هیئت‌های متعددی از کشورهای مختلف از منطقه ویژه بازدید و زمینه‌های جذب سرمایه در این منطقه را بررسی کرده‌اند، برای نمونه هیئت روس، چینی و همین‌طور سفیر کوبا با یک هیئت اقتصادی از منطقه بازدید کردند و تمایلشان این بود در تولید، توسعه میدان‌ها و صنایع پایین‌دستی سرمایه‌گذاری کنند. در زنجیره پایین‌دست به‌دلیل ارزش‌افزوده بالایی که دارد، می‌توان میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرد، هم‌اکنون هلدینگ‌های بزرگ نیز علاقه زیادی به سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها دارند.

برآوردی دارید که قرار است چه مقدار سرمایه در زنجیره پایین‌دست از سوی هلدینگ‌ها جذب شود و آیا امکان توسعه این بخش در منطقه ویژه فراهم است؟

منطقه پارس جنوبی یا به تعبیری قطب انرژی کشور با وجود پالایشگاه‌های عظیم گازی و طرح‌ها و صنایع پتروشیمی در مقیاس جهانی، مرکز توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بوده که این عظمت صنعتی حاصل سرمایه‌گذاری‌های کلان دولت و بخش خصوصی در این منطقه است. ۸۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دولت‌های جمهوری اسلامی ایران منتج به احداث ۲۳ فاز پالایشگاه گازی در بخش خشکی و دریا شده است که این پالایشگاه‌ها تأمین‌کننده خوراک بیش از ۴۰ طرح و مجتمع تولیدی پتروشیمی با سرمایه‌گذاری حدود ۳۰ میلیارد دلاری‌اند. این حجم از سرمایه‌گذاری به‌ویژه در بخش صنعت پتروشیمی به‌عنوان سودآورترین صنعت کشور و از سوی بخش خصوصی چشم‌انداز روشنی را برای توسعه و رشد منطقه ترسیم می‌کند و این امیدواری وجود دارد که بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی منطقه از سوی بخش خصوصی انجام شود زیرا ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد می‌کند، ضمن آنکه نزدیکی به خوراک و آبراه بین‌المللی خلیج‌فارس از مهم‌ترین مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این منطقه است.

چه تسهیلاتی قرار است در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهید؟

ظرفیت سرمایه‌گذاری در بخش بالادست و زنجیره میان‌دستی و پایین‌دستی پتروشیمی بسیار بالاست، ما نیز برای تسهیل در سرمایه‌گذاری روند دریافت مجوزها را کوتاه و سعی کرده‌ایم در کوتاه‌ترین زمان ممکن بررسی‌ها انجام شود و مجوزها را بدهیم، هم‌اکنون تقریباً همه شرکت‌های بزرگ و خود پتروشیمی‌های فعال منطقه، طرح‌های توسعه‌ای دارند. پتروشیمی پارس، پارسال کلنگ طرح حدود یک میلیارد دلاری طرح تبدیل پروپان به پروپیلن (PDH) را به زمین زد، از ما زمین و مجوز فعالیت گرفته و مجوز خوراک هم از وزارت نفت دریافت کرده است، ضمن اینکه این شرکت‌ها بخشی از خوراکشان از محصولات خودشان است. یا هلدینگ پارسیان سپهر که هم‌اکنون چند طرح را در حال اجرا دارد. هلدینگ خلیج‌فارس هم پیگیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زنجیره متانول و گوگرد است.

هم‌اکنون ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در منطقه ویژه چقدر است؟

۳۰ میلیون تن در سال که با بهره‌برداری از طرح‌های در حال اجرا این ظرفیت به ۶۰ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت.

محدودیتی از نظر اراضی برای اجرای این پروژه‌ها وجود ندارد؟

در برخی مناطق مثل کنگان محدودیت داریم، اما در منطقه پارس ۱ (عسلویه) و پارس ۳ (دیر) مشکل نداریم.

چه مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌ خارجی در منطقه به‌ویژه بخش پایین‌دست در نظر گرفته‌اید؟

پیش از پاسخ به پرسش شما باید بگویم طرف قرارداد سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در بخش بالادست، دولت و شرکت‌های دولتی است که بر اساس الگوی قراردادهای جاری توسعه با شرکت ملی نفت یا دیگر شرکت‌ها امضا می‌شود و الگوی توسعه آنها نیز در قراردادها مشخص است، البته در مقاطعی اثر تحریم‌ها زیاد بود، اما هم‌اکنون اثر آن کاهش یافته و شرایط برای سرمایه‌گذاری بسیار مهیا شده است. در پاسخ به پرسش شما باید گفت شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در بخش پایین‌دست، محدودیتی ندارند و طبق قوانین جمهوری اسلامی می‌توانند شریک یا مالک باشند. ببینید الگوی قراردادهایی که شرکت‌های خارجی یا حتی داخلی در منطقه فعالیت می‌کنند به‌صورت اجاره است، ما زمین را به آنها اجاره می‌دهیم، فکر می‌کنم این خود یک مشوق بزرگ برای جذب سرمایه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس باشد. بی‌شک با توجه به شرایطی که منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس دارد، سیاست وزارت نفت حمایت از سرمایه‌گذار داخلی و خارجی است، ضمن اینکه با مشوق‌هایی که ما در نظر گرفته‌ایم و تسریع در دریافت مجوزها، بی‌شک شرکت‌هایی که وارد ایران می‌شوند سودآوری مناسبی برایشان خواهد داشت. با توجه به تحرکاتی که دولت سیزدهم برای جذب سرمایه خارجی و گسترش روابط با کشورهای همسایه و سایر کشورها انجام داده است، در چند ماه اخیر شرایط بسیار خوبی برای سرمایه‌گذار خارجی در منطقه فراهم شده است. مهم‌ترین مشوقی هم که ما برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته‌ایم، آیین‌نامه‌ای است که به‌تازگی وزیر نفت ابلاغ کرده و بر اساس آن شرایط برای حضور شرکت‌های خارجی با ثبت شرکت در جمهوری اسلامی ایران تسهیل شده است.

در این آیین‌نامه‌ به چه مواردی اشاره شده است؟

از جمله موارد مهم این آیین‌نامه این است که ما در گذشته زمین را به سرمایه‌گذاران اجاره می‌دادیم و این برای آنها جذابیتی نداشت، اما اکنون در آیین‌نامه‌ای که وزیر ابلاغ کرده است، اگر سرمایه‌گذار طرح خود را اجرا کند و به بهره‌برداری برسد، یا پیشرفت پروژه به حدی برسد که محرز شود به‌طور حتم پروژه اجرا می‌شود، یا قابل برگشت نیست، این اجازه را داریم که مالکیت اراضی را نیز به سرمایه‌گذار بدهیم. در گذشته زمین را به سرمایه‌گذاران اجاره می‌دادیم و این برای آنها جذابیتی نداشت، اما اکنون در آیین‌نامه‌ای که وزیر ابلاغ کرده است، اگر سرمایه‌گذار طرح خود را اجرا کند و به بهره‌برداری برسد، یا پیشرفت پروژه به حدی برسد که محرز شود حتماً پروژه اجرا می‌شود، یا قابل برگشت نیست، این اجازه را داریم که مالکیت اراضی را نیز به سرمایه‌گذار بدهیم.آیین‌نامه سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه، در سال‌های گذشته محدودیت‌های را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده بود، به‌نحوی که خیلی از سرمایه‌گذاران علاقه‌ای به ادامه کار و یا سرمایه‌گذاری در منطقه نداشتند.

این ابلاغیه مشمول شرکت‌هایی که پیش‌تر در منطقه پروژه اجرا کرده‌اند، هم می‌شود؟

بله اگر این شرکت‌ها طرحشان را کامل اجرا کرده باشند که مشکلی نیست و اگر نیمه‌کاره باشند در کمیته‌ای بررسی می‌شود. اگر شرکت‌ها بخواهند و متعهد شوند طرحشان را اجرا کنند در همین چارچوبی که ذکر کردم، انجام می‌شود.

با توجه به تأکید دولت سیزدهم بر توسعه پتروپالایشگاه، هم‌اکنون چند پروژه پتروپالایشگاهی در منطقه ویژه فعال است؟

هم‌اکنون چهار پتروپالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت ۲۸۰ هزار بشکه در منطقه ویژه پارس در حال اجراست. پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای آدیش جنوبی که ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امیدواریم تا پایان امسال به تولید زودهنگام برسد، پالایشگاه ۱۲۰ هزار بشکه‌ای ستاره سبز سیراف متعلق به صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح، پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای پیشگامان سیراف که به‌تازگی فعالیت‌های خود را در منطقه آغاز کرده‌ و انتظار داریم تا پایان دولت سیزدهم به تولید برسند و پالایشگاه ۴۰ هزار بشکه‌ای فرزانگان هم به‌تازگی موافقت تسهیلات را از صندوق توسعه ملی دریافت و آغاز به‌کار کرده است. برای اجرای کار موانعی پیش ‌روی این واحدها بود که آنها را برطرف کردیم از جمله آنکه بخشی از زیرساخت‌ها شامل بندر، یا آب و برق را ما تأمین می‌کنیم.

دولت سیزدهم چه اقدام‌های برای کاهش مشعل‌سوزی انجام داده است؟

در بحث مشعل‌سوزی با توجه به مصوبه دولت، به‌تازگی وزیران نفت مدیریت جمع‌آوری گازهای همراه و به عبارتی کاهش مشعل‌سوزی را به شرکت ملی گاز ایران واگذار کرد که از نظر من تصمیم بسیار خوبی است و سبب تسریع کار در این زمینه می‌شود. ما هم در چارچوب شورای راهبردی محیط زیست منطقه نشست‌های مستمری برگزار می‌کنیم و امیدواریم بر اساس برنامه انجام شده و طبق زمان‌بندی مشعل‌سوزی کاهش یابد.

قرار است چه کارهایی برای کاهش مشعل‌سوزی انجام دهید و چه مناطقی در منطقه ویژه در اولویت کاهش گازهای ارسالی به مشعل قرار دارند؟

کاهش و بازیابی گازهای مشعل از اولویت‌های وزارت نفت است. در همین زمینه در سطح منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برای کاهش و بازیابی گازهای مشعل برنامه‌هایی در دست اقدام است. بر اساس آمار و اطلاعات موجود حدود ۸۳ درصد کل مشعل‌سوزی منطقه مربوط به پالایشگاه‌های گاز و ۱۷ در صد مربوط به پتروشیمی‌های منطقه است، بر همین اساس کاهش فلرینگ پالایشگاه‌های گاز در اولویت نخست است. با توجه به دولتی بودن پالایشگاه‌های گاز، دریافت مجوزهای لازم و تخصیص اعتبار ضرورت داشت که با پیگیری‌های سازمان منطقه ویژه پارس به فضل خدا پروژه‌های بازیابی و کاهش مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های گازی منطقه در هیئت دولت مصوب شد و بر همین اساس مطالعات فنی، اقتصادی و محیط‌زیستی بازیابی گازهای مشعل پالایشگاه‌های گاز تدوین و مجوزهای مربوطه نیز دریافت شده است.

شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی به نمایندگی از شرکت ملی گاز ایران و وزارت نفت مسئولیت اجرای پروژه‌های یادشده را به‌عهده دارد و از نیمه دوم امسال فرآیند اجرایی آن آغاز خواهد شد و در سه دسته شامل برنامه‌های کوتاه‌مدت (برطرف کردن مشکلات عملیاتی) میان‌مدت سه ساله (خرید و نصب تجهیزات) و بلندمدت برنامه پنج‌ساله (اصلاح فرآیندها) حجم قابل‌ملاحظه‌ای از مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های گازی بازیابی خواهند شد. هم‌زمان در شرکت ملی نفت ایران نیز پروژه بازیابی گازهای مشعل پایانه صادرات ال‌پی‌جی مجتمع بندری پارس طراحی و اجرا شده است که هم‌اکنون ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و نیمه دوم امسال به بهره‌برداری می‌رسد.

در شرکت‌های پتروشیمی منطقه هم پروژه بازیابی گازهای مشعل در شرکت‌های پتروشیمی نوری، آریاساسول و مروارید طراحی و اجرا شده است که امیدواریم هر سه پروژه در نیمه دوم امسال به بهره‌برداری برسند.

آقای مهندس، بارها گفته شده است کارکنانی که در منطقه ویژه و عسلویه فعالیت می‌کنند و حتی ساکنان این منطقه به‌دلیل آلاینده‌های بالایی که منطقه دارد به سرطان مبتلا می‌شوند، این موضوع صحت دارد؟

به‌شدت این موضوع را تکذیب می‌کنم. پایش آنلاین ناحیه صنعتی نشان می‌دهد وضع آب‌وهوا در منطقه عسلویه خوب است، شاید مواردی از بیماری سرطان در منطقه باشد اما اینکه بگوییم ناشی از آلودگی هوا در منطقه ویژه است، صحت ندارد. شما اگر این پرسش را از سازمان محیط زیست، سازمان انتقال خون و دانشگاه علوم پزشکی استان (بوشهر) بپرسید، همه آنها این پرسش را با جدیت و مستندات تکذیب خواهند کرد. پایش آنلاین ناحیه صنعتی نشان می‌دهد وضع آب‌وهوا در منطقه عسلویه خوب است، شاید مواردی از بیماری سرطان در منطقه باشد اما اینکه بگوییم ناشی از آلودگی هوا در منطقه ویژه است، صحت ندارد. شما اگر این پرسش را از سازمان محیط زیست، سازمان انتقال خون و دانشگاه علوم پزشکی استان (بوشهر) بپرسید، همه آنها این پرسش را با جدیت و مستندات تکذیب خواهند کرد. همگی این نهادها از جمله اداره محیط زیست سازمان منطقه ویژه پارس همه این عوامل را به‌صورت روزانه و آنلاین رصد می‌کنند و البته همان‌گونه که عنوان شد تلاش و برنامه‌ریزی بر این است که مشعل‌سوزی هم به‌دلیل آلودگی و هم صرفه اقتصادی به حداقل ممکن برسد.

نحوه انجام فعالیت مسئولیت‌ اجتماعی نفت در استان بوشهر به‌تازگی و با دستور وزیر نفت در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس متمرکز شده است، درباره چرایی این تصمیم توضیح دهید؟

شرکت‌های مستقر در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با توجه به مطالبات اجتماعی بالا خدمات قابل‌توجهی ارائه می‌دهند، اما با توجه به پراکنده بودن این خدمات به چشم نمی‌آید، بنابراین تصمیم گرفته شد این خدمات در قالب کارگروه یکپارچه مسئولیت‌های اجتماعی برای انسجام‌بخشی به فعالیت‌های این بخش و اجتناب از موازی‌کاری با محوریت سازمان منطقه ویژه پارس انجام شود. در گزارشی که به‌تازگی خدمت وزیر نفت ارائه شد، اعلام کردیم مجموع اعتبارات مصوب‌شده مسئولیت اجتماعی در منطقه بیش از ۱۴۰۰ میلیارد تومان بوده است (۹۲۰ میلیارد تومان اعتبارات جدید و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبارات گذشته) که باید در منطقه به‌ویژه در شهرهای عسلویه، کنگان، دیر و جم هزینه شود.

آخرین وضع اشتغال در منطقه ویژه پارس چگونه است و چقدر از تعداد شاغلان در منطقه بومی هستند؟

حدود ۸۰ هزار نفر نیروی تخصصی در بخش‌های مختلف منطقه ویژه پارس مشغول کار هستند. طبق آمار ۴۱ درصد جمعیت شاغل در منطقه، نیروهای بومی هستند، البته در تعریف نیروهای بومی اختلاف‌نظرهای وجود دارد، مبنای ما برای تعریف نیروهای بومی مقررات و مصوبه‌های هیئت دولت است.

مهم‌ترین مشکل در استفاده از نیروهای بومی در منطقه چیست؟

کمبود نیروی فنی بومی ماهر در استان بوشهر بزرگ‌ترین مشکل است، البته این موضوع قابل تعمیم به کل کشور هم است، افراد به‌طور معمول از یاد گرفتن یک حرفه کمتر استقبال می‌کنند.

برای رفع این مشکل چه کردید؟

برای افزایش نیروهای فنی با سازمان فنی و حرفه‌ای استان بوشهر برای تعلیم نیروهای بومی و غیربومی تفاهم‌نامه‌ امضا کردیم تا علاقه‌مندان یاد گرفتن یک حرفه که جویای کار هستند در رشته‌های مورد نیاز منطقه به‌صورت رایگان آموزش ببینند و پس از دریافت گواهی مورد تأیید سازمان فنی و حرفه‌ای، در منطقه مشغول کار شوند. طبق گفته مدیرکل سازمان فنی و حرفه‌ای استان، در هشت سال گذشته ۱۵ هزار نفر در قالب تفاهم‌نامه با نفت آموزش دیدند که هیچ‌کدام از این افراد بیکار نیستند. سازمان فنی و حرفه‌ای می‌گوید هرکسی اینجا (سازمان فنی و حرفه‌ای) آموزش ببیند، شغل او را تضمین می‌کنیم، مشروط به اینکه آموزش ببینند و تنها دنبال مدرک نباشند. داربست‌بندی، جوشکاری، مونتاژکاری و... از شغل‌هایی است که منطقه همیشه به آن نیاز دارد و هم‌اکنون با کمبود نیرو در این بخش‌ها روبه‌رو هستیم.

امکانات منطقه در بخش‌های مختلف همانند زیرساختی اسکان، درمانی و... چگونه است؟

در بخش درمانی، امکانات کم نیست و بیمارستان‌های توحید جم، نبی اکرم عسلویه، امام خمینی کنگان، شهید سلیمانی چاه مبارک فعال و احداث بیمارستان ۱۱۰ تختخوابی طبق مصوب دولت در حال اقدام است، منتها در امکانات زیرساختی اسکان متأسفانه مشکل داریم و هم‌اکنون جزو دستورکارهای ماست که آن را به‌صورت جدی پیگیری می‌کنیم.