معرفی و دانلود بهترین کتاب‌های شعر نو و کهن پارسی توسط دکتر فردین احمدی مدیر مسئول انتشارات حوزه مشق




چرا باید کتاب‌های شعر پارسی بخوانیم؟
در تاریخ ادبیات هزارساله‌ی ایران‌زمین، شعر و نثر دو فرم مهم و اصلی محسوب می‌شده‌اند و چه بسیار موضوعات متنوع عاشقانه، حماسی، اساطیری، مذهبی، فلسفی، عرفانی، اخلاقی و... که در قالب این دو فرم ادبی، به خلاقانه‌ترین شکل ممکن روایت شده‌اند. زبان توصیفی شعر و آهنگ دل‌نشین آن، موجب برقراری پیوندی خاص میان زندگی ایرانیان و اشعار فارسی شده است. شعر به‌عنوان یکی از قدمت‌دارترین فرم‌های ادبی و شاخه‌ی مهمی از هنر که در فرهنگ‌های لغت، آن را با عناوین دیگری مثل «چامه»، «چکامه» و «سرود» نیز می‌نامند، به اعتقاد بسیاری کلامی موزون است که ایده‌ها و احساسات شاعر را به تصویر می‌کشد.


تاریخچه‌ی شعر پارسی

رد اولین اشعار پارسی را می‌توان در دوران زرتشت، پیامبر ایرانی و سروده‌های او در گاثاها پیدا کرد. از دوران اشکانیان نیز منظومه‌هایی به زبان پهلوی اشکانی به‌جا مانده است. البته در این زمینه از اشعاری که به زبان پهلوی ساسانی سروده شده‌اند نیز، نمی‌توان غافل شد. این دو زبان، به پارسی میانه شهره هستند و شعرهایی که در چارچوب آن‌ها سروده شده‌اند، تفاوت‌های بسیاری با اشعار پارسی امروزی دارند. یکی از این تفاوت‌های مهم، عدم برخورداری این سروده‌ها از وزن عروضی است.



در دوران یعقوب لیث صفاری، اولین شاعران پارسی‌زبانی که به زبان فارسی دری شعر می‌سرودند، سربرآوردند. ورارود (ماوراءالنهر) و خراسان، نقاطی سرنوشت‌ساز در تکامل اشعار کهن پارسی بودند که این میراث را به مرحله‌ی جدیدی رساندند. شاعران بزرگی همچون رودکی، دقیقی بلخی، سمرقندی و شهید بلخی در این امر دخیل بودند. در اواخر این دوره، ابوالقاسم فردوسی با خلق اثر سترگ خود «شاهنامه»، فخر بزرگی را برای ایران آفرید. با قدرت گرفتن حکومت غزنویان که از نژاد ترک‌زبانان بودند، رونق شعر پارسی افول کرد. اما بااین‌حال شاعران قدرتمندی همچون فرخی سیستانی و عنصری بلخی، در همین دوران شکوفا شدند.

با آغاز سردمداری سلجوقیان، به‌مرور سرودن شعر به فارسی دری علاوه‌بر شرق، به مرکز و غرب ایران نیز سرایت کرد و شاعران گران‌قدری مانند عطار نیشابوری، نظامی گنجوی، افضل الدین خاقانی، انوری ابیوردی، ظهیر فاریابی و... یکی پس از دیگری، به‌ درخشندگی گوهر شعر پارسی افزودند. در قرن هفتم هجری، شعر پارسی به اوج شکوفایی و درخشش خود رسید؛ به‌طوری که چهره‌های همچون سعدی شیرازی و مولانا جلال الدین محمد بلخی، از سرآمدان این دوره بودند. پس از آن گرچه شعر فارسی افول و رکودهایی را تجربه کرد، اما در قرن هشتم هجری، ادیبانی همچون عبید زاکانی و حافظ شیرازی، جانی دوباره به آن بخشیدند. پس از آن و با پایان یافتن توجه به سبک عراقی، سبک هندی وارد عرصه شد و بزرگانی مانند صائب تبریزی و بیدل دهلوی، به سرودن شعر در این سبک مشغول شدند.


در اواخر دوران قاجار، شعر کهن پارسی با اشعار شاعرانی همچون عارف قزوینی، به پیش‌برد انقلاب مشروطه کمک کرد؛ تا اینکه با بدعت‌های نیما یوشیج و تولد «شعر نو»، شعر پارسی به دوره‌ی نوینی وارد شد و گوی یکه‌تازی از دست شعر کلاسیک به‌درآمد. به‌مرور توجه شاعران به این سبک تازه جلب شد و سخن‌وران خوش‌قریحه‌ای همچون سهراب سپهری، سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث، مهرداد اوستا، فروغ فرخزاد، ابراهیم صهبا و... با اشعار ناب خود برای اعتلای این شیوه‌ی مدرن کوشیدند.


انواع قالب‌های شعر پارسی

قالب شعری درواقع شیوه‌ و ترتیب قرارگیری مصراع‌ها و نظم و آرایش قافیه‌ها و به‌طور کلی ساختمان اثر را تعیین می‌کند. در طی تاریخ ادبیات فارسی، شاعران به‌مرور بر سر شکل خاصی از چینش مصراع‌ها به تفاهم رسیدند و به این ترتیب قالب‌های شعری مختلفی پدید آمد که می‌توان آن‌ها در دو دسته طبقه‌بندی کرد:


قالب‌های کهن: در قالب‌های کهن، هر شعر با تعداد مشخصی مصراع هم‌وزن شکل می‌گیرد و تابع نظم ویژه‌ای است. قالب‌های مختلفِ شهر کهن پارسی را می‌توان از طریق آرایش قافیه‌ها از یکدیگر تمیز داد. با وجود اینکه امکان آرایش قافیه‌ها به بی‌نهایت شکل وجود دارد، اما فقط تعداد اندکی از این اشکال، موردپسند شاعران پارسی‌زبان قرار گرفتند و قالب‌هایی مثل «قصیده»، «قطعه»، «غزل»، «چهارپاره‌»، «مسمط»، «غزل»، «ترجیع‌بند»، «مستزاد»، «مثنوی»، «بحر طویل»، «رباعی»، «دوبیتی»، «تک‌بیت» و... به قالب‌های کهن رایج و مهم اشعار پارسی بدل شدند.



قالب‌های نو: استفاده از قالب‌های کهن و توجه به اصل تساوی مصراع‌ها و نظم قافیه‌ها، تا اوایل قرن 1300 هجری شمسی در میان تمامی شاعران ادامه داشت. تا اینکه برخی شاعران نواندیش به فکر عبور از این مرزها و درهم‌شکستن این اصول افتادند. به این ترتیب اشعاری سروده شد که در آن‌ها، شاعر به وزن عروضی و هماهنگی قافیه و اندازه‌ی مصراع‌ها توجهی نداشت، شاعر آزادی عمل بیشتری از خود نشان می‌داد و موسیقی اشعار کهن در آن جایی نداشت. بسیاری نیما یوشیج را مبدع شعر نو در ایران می‌دانند. اگرچه قبل از او نیز شاعرانی در حد وسع خود برای نوآوری در شعر تلاش کرده بودند، اما کیفیت اشعار نیما موجب شد که نام او به‌عنوان پیشگام این عرصه بیش از دیگران بدرخشد. به‌مرور با رشد این جریان ادبی تأثیرگذار، شاعران مستعدی ظهور کردند و قالب‌های «نیمایی»، «آزاد» یا «سپید» و «موج نو» نیز در گروه قالب‌های نوین جای گرفتند. در سال‌های اخیر نیز استفاده از سبک‌های شعری کشورهای دیگر همچون «هایکو» که یک قالب شعر ژاپنی است، در میان شاعران ایرانی رواج پیدا کرده است.



اهمیت خواندن کتاب‌های شعر پارسی

غرق شدن در توصیفات نمادین و استعاره‌های بی‌بدیلی که از طریق نگاه متفاوت شاعران در شعر متجلی می‌شود، یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های شعرخوانی محسوب می‌شود. هر کسی که دل و قلب خود را به این زیبایی‌ها بسپارد، بدون شک از لذت‌بخش‌ترین تجارب ادبی بهره‌مند خواهد شد. از لذت و سرگرمی شعرخوانی که بگذریم، خواندن اشعار پارسی با باز کردن دریچه‌های فکری تازه، ما را به اندیشیدن و متفاوت نگاه کردن دعوت می‌کند.


شاعران با احساس خود به موضوعات و مفاهیم مختلف نگاه می‌کنند و در نهایت به کمک زبان استعاری و توصیفی شعر، افکار خود را نمود می‌بخشند. به‌همین دلیل خواندن شعرهای مختلف می‌تواند نگاه شاعران را بر ما عیان کند و شیوه تازه‌ای از نگریستن را نیز به ما بیاموزد. نگاهی که ظرافت اندیشه را در ما رشد می‌دهد و افکار کلیشه‌ای سایه‌افکنده بر ذهنمان را محو می‌کند. اتفاقی که حتی می‌تواند درک و فهم ما را نسبت به زندگی دچار تحول و دگرگونی کند.



افرادی که در زندگی با اشعار پارسی عجین شده‌اند و عادت شعرخوانی را در خود تقویت کرده‌اند، اغلب از فن بیانی دل‌نشین، دایره‌ی واژگانی گسترده و کلامی روان برخوردارند؛ همچنین حافظه‌ای قوی دارند و در هنگام بیان مسائل مختلف، در انتخاب کلمات و جملات متناسب درنمی‌مانند. علاوه‌بر این‌ها اشعار پارسی سرشار از مفاهیم عمیق فلسفی هستند و تمام کسانی که از غور و تفکر در فلسفه لذت می‌برند را نیز پاسخ‌گو خواهند بود و طعم دل‌چسب اندیشه‌های ظریف را به آنان خواهند چشاند.



موضوعات متنوع اشعار فارسی

در کنار قالب‌های کهن و نوی شعر پارسی، موضوعات و مفاهیمی که در اشعار به‌کار گرفته می‌شوند نیز بسیار متنوع و گسترده هستند. عشق، یکی از مهم‌ترین مفاهیم موردعلاقه‌ی شاعران است که می‌توان ردپای آن را در نخستین اشعار کهن تا کتاب‌های شعر معاصر و امروزی‌ترین سروده‌ها، خصوصاً در قالب غزل مشاهده کرد. گفتنی‌ست که سید محمد تولیت در کتاب «غوغای غزل؛ از سنایی تا سایه»، گلچینی از بهترین غزل‌های فارسی سروده‌ی شاعرانی مانند غزنوی، عطار، حافظ، شهریار و هوشنگ ابتهاج را گردآوری و به مخاطبان عرضه کرده است.


رویکرد سیاسی و اخلاقی نیز از دیگر جنبه‌های مهم موجود در شعر پارسی است که در آثاری مثل «بوستان» سعدی به بهترین شکل بروز پیدا کرده است. از سوی دیگر توجه به مسائل اجتماعی همواره از دغدغه‌های شاعران ایرانی محسوب می‌شده است که در شعر معاصر، بیش از هر زمان دیگری می‌توان جلوه‌های آن را به چشم دید. کتاب شعر «تاوان کلمات» اثر عبدالجبار کاکایی و «درخت سوال نمی‌کند، می‌افتد» سروده‌ی سپیده نیک رو، نمونه‌هایی از این‌گونه آثارند.

توجه به عرفان و مسائل عرفانی، ازجمله دیگر موضوعات مهم در تاریخ شعر پارسی است و «مثنوی معنوی»، اثر سترگ مولانا جلال الدین محمد بلخی، بر قله‌ی این نوع اشعار قرار دارد. اهمیت تک‌تک ابیات موجود در این اثر گران‌سنگ، تا حدی است که اشعار و ماجراهای موجود در این کتاب، تاکنون بارها مورد اقتباس قرار گرفته‌اند. در یکی از این موارد، علیرضا شریعتی، این اثر بی‌بدیل را در قالب مجموعه‌ای تحت عنوان «جزیره‌ی مثنوی» بازنویسی کرده است تا عموم مردم بتوانند از حکمت‌های متعالی داستان‌های منظوم مثنوی معنوی، بهره‌مند شود.


در بسیاری از اشعار پارسی کهن و معاصر، مفاهیم دینی و آیین‌های مذهبی، حضور پررنگ و جالب توجهی دارند. کتاب شعرهای آیینی «غوغای کربلا» به قلم بیوک مسگری نژاد و «درخت سوخته در باران» اثر ناصر حامدی، نمونه‌هایی از شعر معاصر هستند که در انتقال مفاهیم دینی و آیینی به واسطه‌ی زبان شعر تلاش کرده‌اند. در کنار این موضوعات و مفاهیم، شوخ‌طبعی ایرانیان و نمود آن در شعر طنز را نیز نمی‌توان فراموش کرد. گذشته از آثار عبید زاکانی همچون «موش و گربه» که از نمونه‌های تکرارنشدنی اشعار طنزآمیز به‌شمار می‌آید، این نگاه طنزآلود در آثار شاعران معاصر مثل «خرپژوهی» اثر ابوالفضل زرویی نصرآباد و «فیض بوک» سروده‌ی ناصر فیض نیز همچنان دیده می‌شود.


دسته‌بندی کتاب‌های شعر پارسی

به‌سبب تاریخ پربار ادبیات فارسی و وجود شاعران گران‌سنگ در تاریخ ایران، تنوع و تعدد آثار منظوم کهن و مدرن ایرانی سر به فلک می‌کشد. بنابراین بی‌راه نیست اگر بگوییم وارد شدن به این دنیای گسترده، بدون شناخت علاقه‌مندی‌ها و داشتن یک نقشه‌ی راه، خیلی زود به سردرگمی ختم خواهد شد. از همین‌رو کتابراه بهترین اشعار پارسی را در قالب نسخه‌های الکترونیک، صوتی و PDF و ذیل دسته‌بندی‌های «شعر عاشقانه»، «شعر نو»، «شعر معاصر»، «شعر کهن»، «شعر آیینی»، «شعر اجتماعی»، «شعر عرفانی»، «شعر گویشی»، «شعر هایکو»، «مثنوی معنوی»، «سهراب سپهری» و «شعر طنز» در اختیار علاقه‌مندان و مشتاقان مطالعه‌ی شعر قرار داده است تا بتوانند بدون سردرگمی، به کتاب موردعلاقه‌ی خود دست یابند و به‌راحتی برای خرید و دانلود آن اقدام کنند.

خواندن کتاب‌های شعر پارسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟
آن دسته از افرادی که به دنیای لطیف شعر علاقه دارند و دلشان می‌خواهد مفاهیم عاشقانه، اجتماعی، عرفانی، فلسفی، آیینی و... را با نوای موزون شعر پارسی تجربه و لمس کنند، می‌توانند با خرید و دانلود کتاب‌های شعر کهن و معاصر ادبیات فارسی، از چشمه‌ی گوارای این مفاهیم سیراب شوند.



پرطرف‌دارترین کتاب‌های شعر پارسی



کتاب 21 داستان از دفتر اول مثنوی مولانا، اثر مولانا جلال الدین محمد بلخی و مجید آذرشاهی
کتاب بانگ نوحه، به قلم محمد دین پرور
کتاب گلشن راز، سروده‌ی محمود شبستری
کتاب گلستان سعدی، اثر سعدی شیرازی
کتاب گریه‌های امپراتور، به قلم فاضل نظری
کتاب هفت پیکر، اثر نظامی گنجوی





از قلم تا جاودانگی... با شما!
 انتشارات حوزه مشق با عشق به کتاب و باور به استعدادهای این مرز و بوم فعالیت می‌کند. ما به جای ساختن کتاب‌های سطحی، به خلق آثار ماندگار و حمایت از نویسندگان و شاعران عزیزمان افتخار می‌کنیم. هر نقدی که از روی خیرخواهی و سازندگی باشد، گوش جان می‌سپاریم؛ اما تهمت‌ها و سخنان بی‌پایه را نمی‌پذیریم و با قدرت به مسیرمان ادامه می‌دهیم.

خدمات ما شامل چاپ کتاب‌های شعر، داستان، رمان، دلنوشته، کتاب کودک، ترجمه و تبدیل پایان‌نامه به کتاب است. شما هم اگر رویایی در سر دارید، با ما در تماس باشید:

📞 09191570936  
📞 09393353009

انتشارات حوزه مشق؛ جایی برای رویش، قلم و جاودانگی.