در حال حاضر اشتغال خانگی سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورهای توسعه یافته داشته و از ارزش افزوده بالایی برخوردار است.با گسترش فضای مجازی کسب و کارهای خانگی رونق بیشتری یافته و فروش محصولات خانگی از این طریق به منبع مهم درآمد در میان خانوارها تبدیل شده است.

طبق آمارها ۱۵ تا ۲۳ درصد اشتغال در کشورهای توسعه یافته را مشاغل خانگی تشکیل می دهند در حالی که این رقم در کشور ما بین ۳ تا ۴ درصد برآورد می‌شود.

وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی توسعه و راه‌اندازی مشاغل خانگی را به عنوان یکی از برنامه‌های مهم و راهبردی خود دنبال می‌کند و در راستای تسهیل فضای کسب و کار نسبت به کاهش زمان صدور مجوزهای مشاغل خانگی اقدام کرده است.

مطابق ماده ۲ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود.

به گفته رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی پرداخت بیمه در مشاغل خانگی اختیاری است ولی متقاضیان و صاحبان کسب و کارهای خانگی در صورت تمایل می‌توانند جهت بهره مندی از مزایای بیمه اجتماعی تحت پوشش بیمه صندوق روستاییان و عشایر قرار گرفته و مستمری بازنشستگی دریافت کنند.

در حال حاضر متقاضیان مشاغل خانگی که عمده آنها بانوان هستند می‌توانند در ۵۱۲ رشته مصوب مشاغل در رشته‌های صنایع دستی، فرهنگی و هنری، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی و تکمیلی،تولیدات گیاهی و کشاورزی، تولیدی (صنعت و خدمات) به فعالیت بپردازند.اسامی ۵۱۲ رشته مصوب مشاغل خانگی در سایت وزارت کار به نشانی https://mkh.mcls.gov.ir بارگذاری شده و در دسترس متقاضیان کسب و کارهای خانگی است.

پرداخت بیمه در کسب و کارهای خانگی اختیاری است اما مطابق ماده ۹ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی افراد با ارائه مجوز کسب و کار خانگی می‌توانند در چهار چوب قانون اصلاح بند «ب» و تبصره ۳ ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، نزد این صندوق بیمه و از مزایای آن برخوردار شوند.

آنطور که همتیان ـ رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته متقاضیان مشاغل خانگی می‌توانند جهت بهره‌مندی از مزایای بیمه تحت پوشش بیمه روستاییان و عشایر قرار گیرند.

او می‌گوید: وزارت کار از سال ۱۳۹۹ به منظور حمایت از متقاضیان مشاغل خانگی، امکان بهره‌مندی فعالین خانگی از مزایای صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر را فراهم کرده و از ۵۱۲ رشته مصوب مشاغل خانگی تعداد ۳۵۶ رشته مشمول بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر هستند.

به گفته همتیان افراد با داشتن حداقل ۱۸ و حداکثر ۵۰ سال سن و مجوز فعالیت مشاغل خانگی در ۳۵۶ رشته مورد نظر اعم از بخش کشاورزی، فرش، صنعت و خدمات و صنایع دستی و همچنین رشته‌های فرهنگی و هنری در روستاها، مناطق عشایری و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر می‌توانند از مزایای این بیمه اجتماعی نظیر مستمری بازنشستگی، پیری، فوت و از کارفتادگی بهره‌مند شوند.

متقاضیان مشاغل خانگی در صورت تمایل می‌توانند به نشانی www.roostaa.ir مراجعه و جهت عضویت و ثبت نام در سامانه صندوق بیمه روستاییان و عشایر اقدام کنند. 

درحال حاضر مشاغل خانگی به دلیل ماهیت خود به فضای بسیار نیاز ندارند و عمده گروه‌های هدف این دسته شغل‌ها را زنان سرپرست خانوار،کارآفرینان، معلولان،بازنشستگان و روستاییان تشکیل می‌دهند.

از زمان آغاز فعالیت دولت سیزدهم تا پایان ۱۴۰۱ بیش از ۱۶۰ هزار شغل خانگی در کشور ایجاد شده و سهم زنان بیش از ۸۰ درصد بوده است.طبق هدفگذاری وزارت کار ۱۵ درصد کل اشتغال ایجاد شده در سال جاری از محل طرح‌های مشاغل خانگی خواهد بود.